Osmanlı bahriyesinde en büyük âmir ve donanma baş komutanına verilen ad.
Kaptanpaşa.
Kaptanlık, eskiden Gelibolu Sancakbeyi olana verilen bir rütbeydi. Fakat
Barbaros Hayreddin Paşadan îtibâren kaptanpaşalık, beylerbeyi
rütbesindeki şahıslara verilmiştir. On altıncı yüzyılın son yarısıyla
17. yüzyıldan sonra da vezirlere verilmeye başlandı ve bu şekilde devâm
etti. Eğer kaptanpaşa vezir değilse, sıfatı “Cezayir Beylerbeyi” olurdu.
Umumiyetle kaptanpaşaların denizcilikten gelmeleri şart değildi. Eyâlet
vâlileri veya kubbe vezirlerinden biri de kaptanpaşa olabilirdi.
Kaptan-ı derya tâbiri, 1867 târihine kadar kullanılmış, bu târihten
sonra bahriyenin bütün işleri “Bahriye Nezâreti” adlı bir teşkilâta
verilmiştir. Kaptan-ı deryâlık 1876 Haziran ayında Kayserili Ahmed
Paşanın ikinci Bahriye Nâzırlığında yeniden ihdas edilmişse de, aynı yıl
Bahriye Nezâretine dönüşmüştür.
