Madde Ve Özellikleri

Madde her şeydir. Uzayda kütlesi ve hacmi olan herşey
maddedir.Dokunabildiğiniz herşey maddeden yapılmıştır.Kimya hakkında
öğrenebileceğiniz her şey maddenin nasıl oluştuğu ve reaksiyon verdiği
üzerine kurulmuştur.

Madde bir çok özelliğe sahiptir.Farklı yoğunluklar, donma noktası, erime
noktası, kaynama noktası, koku ve renk gibi farklı FİZİKSEL özelliklere
sahiptir. Aynı zamanda maddeyi tanımlayan, elementlerin reaksiyonlarda
birbirleriyle reaksiyona girmeleri gibi KİMYASAL özelliklere de
sahiptir.Madde fiziksel ve kimyasal yollarla birleşebilir.

Bu yüzden bir başlangıç noktası olarak "maddenin halleri"ne bir
bakalım.Eğer nerede olduğunu bilmiyorsanız,HALLERbölümünü incelemeyi
deneyiniz.

Madde Ve Özellikleri

Boşlukta yer kaplayan,kütlesi ve hacmi olan her varlığa madde
diyoruz.Etrafınızda gördüğünüz hava ,su, canlılar,bitkiler....hepsi
birer maddedir.Maddenin özelliklerinden bahsederken,maddeyi ortak ve
ayırt edici özelliklerine göre iki başlık altında toplayabiliriz.

Maddenin ortak özellikleri

Tüm maddelerin ortak iki özelliği, kütle ve hacimdir.
Kütle:Kütle bir cisimde ki madde miktarıdır. (Kütle ile ağırlık aynı
anlama gelmez)Bir cisme etkiyen yer çekimi kuvveti onun ağırlığıdır.
Dünya'da ve Ay'da yer çekimi farklı olduğundan burada ölçülen
ağırlıklarda farklıdır.Ama madde miktarı(kütlesi) her yerde aynı
olduğundan değişmez.
Hacim:Maddenin boşlukta kapladığı yerdir.Her maddenin bir hacmi vardır.

Maddenin ayırt edici özellikleri

Bir maddenin diğer maddelerden farklılık gösteren özellikleri,onun ayırt
edici özelliğidir. Maddenin şekline, miktarına, tadına, kokusuna vb.
bağlı olmayan,madde üzerinde doğrudan doğruya görünmeyen farkları ortaya
koyan özelliklere ayırt edici özellikleri diyoruz Öz kütle,
esneklik,erime ve kaynama noktası,öz ısı, genleşme ve çözünürlük sıkça
karşılaştığımız belli başlı ayırt edici özelliklerdir.

Homojen Madde,Heterojen Madde,Saf Madde,Çözeltiler,
Süspansiyon,Emülsiyon , Bileşik ,Element, Metal ,Ametal...
Element : Yapısında tek cins atom ihtiva eden saf maddelerdir. Örneğin,
Fe, C, N, O...

Metaller ve genel Özellikleri

1. Isı ve elektriği iyi iletirler.
2. Hg hariç hepsi oda sıcaklığında katıdır.
3. Asit çözeltileriyle çoğu H2 gazı açığa çıkarırlar.
4. Kendi aralarında bileşik yapamazlar, fiziksel bir karışım olan
alaşımları oluştururlar. Örneğin prinç (Cu-Zn), tunç (Cu-Sn) , çelik
(Fe-C-Cr...), 18 ayar altın (%75 altın-%25 Cu)
5. Elektron almazlar.
6. Yüzeyleri parlaktır.
7. Dövülebilir,tel ve levha haline getirilebilirler.

Ametaller ve genel Özellikleri

1. Isı ve elektriği iletmezler.
2. Oda sıcaklığında çoğu gaz halindedir.
3. Kendi aralarında ve metallerle bileşik yapabilirler.
4. Elektron alış-verişi yapabilirler.
5. Sulu asitlere çoğu etki etmez.
6. Yüzeyleri mattır.
7. Kırılgandırlar.

Bileşik : Yapısında en az iki cins atom ihtiva eden saf maddelerdir.
Örneğin, H2O, C6H12O6, NH3...

Çözelti: Birbiri içerisinde homojen dağılmasıyla oluşan karışımlara
çözelti denir. Hava, lehim,gazoz,deniz suyu....gibi.

Süspansiyon : Bir katının bir sıvı içerisinde çözünmeden dağılmasıyla
oluşan heterojen karışımlardır. Ayran,kahve,tebeşir tozu+su....

Emülsiyon : Bir sıvının başka bir sıvı içerisinde çözünmeden
dağılmasıyla oluşan heterojen karışımlardır.
Örnek: Zeytinyağlı su, benzinli su...

Karışımlarla Bileşikler Arasındaki Farklar ve Ortak Yanları

1. Karışımı oluşturan maddeler karışım içerisinde kendi özelliğini
koruduğu halde bileşiği oluşturan elementler fiziksel ve kimyasal tüm
özelliklerini kaybederler.
2. Karışımı oluşturan maddeler her oranda karıştığı halde, bileşiği
oluşturan elementlerin kütleleri arasında her zaman basit bir oran
vardır.
3. Karışımlar fiziksel yollarla oluşur ve fiziksel yöntemler
bileşenlerine ayrılır. Bileşikler ise kimyasal yolla oluşur ve kimyasal
yöntemlerle ayrışırılar.
4. Karışımların formülü olmadığı halde, her bileşiğin mutlaka bir
kimyasal formülü vardır.
5. Karışımların belirli fiziksel özelliği (öz kütle, kaynama noktası,
erime noktası...) olmadığı halde bileşikler bu özelliklere sahip saf
maddelerdir.
6. Karışımlar ve bileşikler oluşurken toplam kütle korunur. Bu durum her
ikisi içinde ortaktır.
7. Karışımlar ve bileşikler en az iki cins atom ihtiva ederler.

Ayırt edici Özellikler

1.Öz Kütle : Bir maddenin birim hacminin kütlesine denir.
Katı-sıvı-gazlar için ayırt edicidir.
m=d.v
Öz kütleyi sadece sıcaklık ve basınç değiştirebilir. Sıcaklık arttıkça
maddenin hacmi artar fakat kütle değişmez. Hacim artınca öz kütle
azalır.

2. Kaynama Sıcaklığı : Saf bir sıvının buhar basıncının atmosfer
basıncına eşit olduğu sıcaklığa kaynama sıcaklığı denir. Sıvılar ve
gazlar için ayırt edici bir özelliktir, çünkü kaynama sıcaklığı
yoğunlaşma sıcaklığına eşittir.

Kaynama Sıcaklığına Etki Eden Faktörler :

a) Açık Hava Basıncı : Kaynama sıcaklığı atmosfer basıncıyla doğru
orantılı olarak artar ya da azalır. Yükseklere çıkıldıkça dış basınç
düştüğünden sıvıların kaynama sıcaklıkları da düşer.
b) Sıvının Cinsi : Kaynama sıcaklığı her sıvı için farklıdır. Örneğin
saf su 100 0C de , C2H5OH 78 0C de kaynar.
c) Sıvının Saflığı: Saf sıvılar sabit basınç altında her zaman sabit bir
sıcaklıkta kaynarlar. Fakat sıvıya, sıvıda çözünebilen bir katı
eklendiği zaman kaynama sıcaklığı yükseldiği gibi, donma sıcaklığı da
düşer. Saf su 1 atm basınçta 100 0C de kaynadığı halde tuzlu su 100 0C
nin üzerindeki bir sıcaklıkta kaynar ve kaynarken sıcaklık sabit kalmaz.

Kaynama noktası buhar basıncıyla ters orantılı olup buhar basıncı yüksek
olan sıvıların kaynama noktaları düşüktür. Alkolün kaynama noktası saf
sudan düşük olup buharının yaptığı basınç saf sudan fazladır.
Sıvının miktarı yada ısıtıcı kaynağın gücü kaynama sıcaklığını
değiştirmez sadece sıvının kaynamaya başlaması için gerekli olan süreyi
değiştirebilir.
Buhar basıncı madde miktarına bağlı değildir. Sadece sıvının cinsine ve
sıcaklığına bağlıdır.

3.Donma Sıcaklığı: Bir sıvının sıvı halden katı hale geçtiği andaki
sıcaklığa donma sıcaklığı denir. Bir maddenin donma sıcaklığı erime
sıcaklığına eşittir. Katı ve sıvılar için ayırt edicidir. Bir madenin
erime sıcaklığı donma sıcaklığına eşittir. Katı ve sıvılar için ayırt
edicidir.


4.Esneklik : Katılar için ayırt edici bir özelliktir. Çünkü sadece
katılar esneyebilir.


5.Genleşme : Katı ve sıvılar için ortak ayırt edici bir özelliktir.
Gazlar için geçerli değildir. Çünkü gazların hepsi hacimlerinin 1/273�
oranında genleşir ve her bir gaz için spesifik bir genleşme kat sayısı
yoktur.

6.Çözünürlük : Genelde 100 gram suda çözünebilen madde miktarı olarak
verilir. Katı-sıvı-gazlar için ortak ayırt edici bir özelliktir.

Karışımları Ayırma Yöntemleri :
Karışımları ayırmak, maddelerin bazı fiziksel özelliklerinin farklı
olmasından faydalanılarak yapılır. Örneğin, kaynama noktası farkı, öz
kütle farkı, erime noktası farkı, çözünürlük farkı...

1- Damıtma: Bir sıvının buharlaştırılması ve oluşan buharın bir
soğutucuda yoğunlaştırılması işlemidir. Deniz suyundan saf su elde etmek
damıtmaya bir örnektir.
2-Ayrımsal Damıtma : Birden fazla sıvı karışımının buharlaştırılması ve
oluşan buharların yoğunlaştırılması işlemidir. Sıvılar kaynama noktası
farkından faydalanılarak ayrılır. Kaynama noktaları arasındaki fark ne
kadar büyükse ayırma işlemi o kadar kolaydır.
3- Ayırma Hunisiyle Ayırma: Bir biri içerisinde çözünmeyen sıvı-sıvı
karışımlarını ayırmada kullanılır. Öz kütle farkından faydalanılarak
ayırma işlemi gerçekleşir. Örneğin zeytinyağı-su karışımı.
4-Ayrımsal Kristallendirme : Katı-katı karışımlarının çözünürlüklerinin
farklı olmasından faydalanılarak yapılabilen bir ayırma yöntemidir.
Çözünürlüğü az olan önce kristalleşerek ayrılır.
5- Mıknatıs ile Ayırma : Mıknatıs, ferromagnetik dediğimiz demir (Fe),
kobalt (Co) ve nikeli (Ni ) çeker. Eğer bu metallerden karışımda
mevcutsa mıknatıs yardımıyla bu metalleri ayırmak mümkündür.

Hal Değişimi : Bir maddenin katı halden sıvı hale , sıvı halden gaz
haline geçmesi yada bu olayların tersidir.
-Erime Kaynama
-Donma Yoğunlaşma
-Süblimleşme

Süblimleşme : Bir maddenin dışarıdan ısı alarak erimeden katı halden gaz
haline geçmesi olayı olup fiziksel bir olaydır.. Örneğin kuru buz
dediğimiz CO2 (k) , naftalin, kamfor süblimleşebilen maddelerdir.