Antioksidan nedir, Antioksidanın etkisi

Antioksidan



Tıp, bir yandan hastalıkların tedavisinde yeni olanaklar araştırırken,
öte yandan da sağlıklı bir yaşam sürdürme, hastalıkları önleme yolunda
yoğun çalışmalar yapmaktadır. Bu alanda en yoğun çalışmalar beslenme
üzerinde sürmektedir. Gıdalardaki lif oranları, vitaminler, beslenmedeki
protein, karbonhidrat ve yağ miktarları, yağlardaki doymuş yağ asidi
yüzdeleri neredeyse hepimizin öğrenmeye başladığımız kavramlar.

Bu konuya daha titizlikle eğilenler, son zamanlarda antioksidanlardan
sıklıkla söz edildiğini görmüşlerdir. Bu konu çok konuşuluyor ama,
bilgilerin yeterli olmadığını da görüyoruz. Eksik bilginin,
bilgisizlikten daha tehlikeli olduğu ilkesinden hareket ederek,
antioksidanlar konusu biraz anlatmak istiyorum.

Antioksidan nedir?

Vücut hücreleri tarafından üretildiği gibi, gıdalarla da alınan bir grup
kimyasal maddedir. Gıdalarla alınan en önemli antioksidanlar,
betakaroten, E ve C vitaminleridir.

Nasıl etki ederler?

Soluduğumuz havadaki oksijen, vücut içinde serbest radikaller adı
verilen ve toksik (zehirli) etki gösteren bazı maddelerin oluşmasına
neden olur. Demirin paslanması ve balığın sudan çıktıktan sonra ölmesi,
oksijenin zararlı etkilerine örnektir. Vücudumuzda bulunan
antioksidanlar, serbest radikallere karşı etki göstererek bunların zarar
vermesini önler.

Antioksidanların hastalıkları önlediği söylenebilir mi?

Bu konuda kesin konuşmak için bazı çalışmalar daha yapılmalı. Ancak
tıbbi istatistik çalışmaları, ne kadar yüksek dozda antioksidan
alınırsa, kanser ve kalp krizi gibi amansız iki hastalığa yakalanma
ihtimalinin o denli azaldığını ortaya koyuyor. Ayrıca bulaşıcı
hastalıklar ve katarakt konusunda da yararlı etkilerinin olduğu
biliniyor. Ancak bu etkinin, oluşmuş hastalığın tedavisini değil,
hastalıkların önlenmesini sağladığını bir kez daha hatırlatmak isterim.

Ne kadar antioksidana ihtiyacımız var?

Bu konuda kesin bir rakam vermek güç. Çalışmalar, alınan miktar arttıkça
koruyucu etkinin de daha fazlalaştığını ortaya koyuyor. En son
çalışmaların ışığında, günlük C vitamini ihtiyacının 250 ile 1000 mg.
arasında olduğu söylenebilir. Bu doz, E vitamini için 100 ile 400 ünite,
beta karoten için 6 ile 30 mg. arasında olduğu söylenebilir.

Dengeli bir beslenmeyle, yeterince antioksidan almıyor muyuz?

Son çalışmalar antioksidanların yüksek dozda alındıklarında daha yararlı
olduğunu gösteriyor. Gıdalardan bu dozda antioksidan sağlanmasında en
önemli sıkıntı E vitaminindedir. Bilindiği gibi E vitamini yağda eriyen
bir vitamin olup ve en önemli kaynağı da bitkisel yağlardır. Bitkisel
yağlardan ideal dozda E vitamini alabilmek için, örneğin 2 bardak
ayçiceği yağı içmek gerekir ki, sağlık açısından bu miktarda yağ
alınmasını da uygun görmüyoruz.

A vitamininin yapı taşı olan beta karoten ve C vitaminini, gıdalarla
almak mümkün. Bunun için temel şart dengeli bir beslenmedir. Ancak, çok
yüksek dozlara ihtiyaç olduğunda, vitamin takviyeleri gerekli
olmaktadır.

Son zamanlarda piyasaya verilen vitamin ve mineral takviye ilaçları,
gerekli olan her maddeyi içerir gibi gözüküyor. Bu doğru mudur?

Her maddeyi haplardan almak mümkün değil. Gıdalarda bunların dışında
olan ve vücut için hayati önemi olan bir çok madde bulunmaktadır.
Örneğin kompleks karbonhidratlar, temel yağ asitleri, temel aminoasitler
gıdalardan alınır. Ayrıca son zamanlarda, bitkilerde bulunduğu ortaya
konulan bazı kimyasal maddelerin de sağlık açısından çok önemli
etkilerinin olduğu görülüyor. Phytochemicals adı verilen bu maddeler de,
sadece iyi dengelenmiş bir beslenme ile alınabilmektedir.

Antioksidan içeren vitamin takviyelerini kullanmaya başlamak mı yoksa
araştırmaların biraz daha ilerlemesini beklemek mi daha uygun?

Antioksidanların, sağlık açısından risk taşımadan yararlı etkiler
sağladığı ortaya konuldu. Sürmekte olan çalışmalar yararın hangi oranda
olduğunu ve başka hangi alanlarda kullanılabileceğini ortaya koymaya
çalışıyor. Örneğin kalp krizini %40 mı yoksa %10 oranında mı azalttığı
belirlenmeye çalışılıyor. Eğer %10 gibi bir oran bile tesbit edilse, bu
da çok önemli değil mi?

Tabii ki antioksidanlar mucize değildir. Eğer siz doymuş yağlarla
besleniyorsanız, sigara içiyorsanız, aşırı alkol alıyorsanız, eksersiz
yapmıyor ve otonuzda emniyet kemeri kullanmıyorsanız, sadece E vitamini
ya da diğer antioksidanları aldığınız için hayatınız kurtulmaz. Diğer
önlemlerle birlikte, bunlar da daha sağlıklı bir yaşam için önemli bir
yapı taşıdır. Unutmayın en önemli yapıtlar, yapı taşlarının
birbirleriyle uyumları sayesinde yükselir ve ayakta kalır.