FAT32 büyük sabit diskleri desteklediği gibi, cluster’ları FAT16’deki kadar verimsiz de kullanmıyor. FAT16 dosya sisteminde 1 ila 2 GB’lık bir sabit disk 32KB’lik cluster’lara ayrılır. 1 cluster’a normalde birden fazla dosya yerleşemez. Dolayısıyla 1KB’lik küçük bir dosya 32KB’nin tümünü işgal eder.
Aynı şekilde 33KB’lik bir dosya bir cluster’ı doldurup ikincisine taşar ve bu sefer 64KB’lik bir alan işgal eder. Bu şekilde yüzlerce hatta binlerce dosyanız olduğunu varsayarsak sabit diskinizde boşa harcanan alanı düşünebiliyor musunuz? İşte FAT32’nin marifeti burada ortaya çıkıyor: 260MB ile 8GB arasındaki diskler FAT32 dosya sistemi altında 4KB’lik cluster’lara bölünüyor. (260MB’nın altındaki disklerde veya disk bölümlerinde 0.5KB.) FAT32 kullanılıyorsa bu boyut 8GB ile 16GB arasında 8KB, 16 ile 32GB arasında 16KB, 32GB’ın üzerinde ise 32KB. (FAT16 ve FAT32 dosya sistemi, sabit disk kapasitesi ve cluster boyutları arasındaki ilişkiyi daha iyi anlamak için ’ Cluster Boyutları’ başlıklı çizelgemize bakabilirsiniz.)
FAT32’nin getirdiği başka avantajlar da var. FAT32’de kök dizin (root directory) sıradan bir cluster zincirinden farksız; yani disk üzerinde herhangi bir yere yerleştirilebiliyor. Bu FAT16’da böyle olmadığı için, FAT16 dosya sistemini kullanan sabit disklerde kök dizinde 512’den fazla dizin ve dosya yer alamıyordu. Ayrıca FAT32 sürücülerde boot kaydı (boot record) genişletildiğinden kritik veri yapılarının yedeklenmesine izin veriyor.
Böylece FAT32 sistemine dayanan sürücüler hatalara karşı daha dayanıklı oluyor.
FAT32 sistemini içeren OSR2 sürümünün sadece yeni PC’lerle birlikte geldiğini söylemiştik. Ancak bir şekilde bir OSR2 sürümünü elde ettiyseniz - örneğin yeni aldığınız anakartla veya sabit diskle birlikte geldiyse - aşağıdaki noktalara dikkat etmenizde fayda var:
PC’niz ile birlikte gelmemiş bir OSR2’yi yüklemek teknik destek hakkınızı ortadan kaldırabilir. PC’niz işletim sisteminden kaynaklanan bir sorun çıkarırsa Microsoft veya PC’nizin satıcısı destek vermeyebilir.
OSR2 daha önce kurulmuş Windows 3.x veya Windows 95 sürümlerini terfi etmek için kullanılamaz. Boş ve temiz bir sabit diskle işe başlamazsanız normalde program kurulmayı reddedecektir.
Silindir sayısı 1024’ü geçen (512MB’tan büyük) bir IDE sabit diskte FAT32 dosya sistemini kullanmak için anakartınızın BIOS’u LBA (Logical Block Addressing - Mantıksal Blok Adresleme) modunu tümüyle desteklemelidir. SCSI arabirimli çoğu sistemde ise tek bir disk bölmesi için üst limit 8GB’tır. Henüz bu kapasitede sabit diskler yeni çıkmaya başladı ama, 8GB’ı aşan bir IDE veya SCSI sabit disk 8GB’dan küçük bölmelere ayrılmamışsa, BIOS’un INT 13 eklentilerini desteklemesi gerekir.
UYUMLULUK PROBLEMLERİ
BU özel durumlar dışında, tüm FAT32 kullanıcılarının dikkat etmesi gereken bazı uyumluluk problemleri de var. Öncelikle FAT32 ile Windows 95’in F4 tuşu ile açılan DOS oturumuna ’ elveda’ diyeceksiniz. OSR2’yi FAT16 dosya sistemine sahip bir disk bölmesi üzerine yüklemiş olsanız bile F4’e basarak (veya F8’e bastıktan sonra ’ Önceki DOS sürümü’ nü seçerek) eski DOS sürümüne ulaşamazsınız. Bunu yaparsanız, sistem bir kez eski DOS sürümünden boot edecek ve ondan sonraki tüm denemelerde kilitlenecek ve OSR2 sistem dosyalarını manuel olarak sabit diske tekrar yüklemeden düzelmeyecektir.
Buna ek olarak, FAT32 disk bölmeleri Windows’un diğer sürümleri de dahil olmak üzere diğer işletim sistemleri tarafından görülemiyor. Bir açılış disketi (boot disketi) ile FAT32 sürücünüze erişmek için, boot disketi olarak OSR2 ile yaratılmış bir boot disketi kullanmalısınız. Eski Windows 95 veya DOS açılış disketleri ile C: sürücünüze erişemezsiniz.
Bir FAT32 disk bölmesi üzerine yüklü Windows OSR2 sürümü ile sisteminizi açtıysanız ve ardından Windows NT veya OS/2 yüklediyseniz her iki işletim sistemi de FAT32 sürücüye erişebilecektir. (Bu tür birkaç işletim sistemini bir arada kullanabilmek için sisteme multi-boot özelliği kazandıran System Commander veya PartitionMagic gibi yazılımlar bulunmaktadır, ancak henüz Türkiye’de satıldıkları ile ilgili bir bilgi dergimize ulaşmamıştır.)
FAT32’nin uyum problemlerinden bir diğeri Microsoft DriveSpace gibi disk sıkıştırma yazılımlarının FAT32 dosya sistemine sahip disk bölmelerinde çalışmamasıdır.
Ancak tek bir sabit disk hem FAT16 hem de FAT32 dosya sistemine sahip bölmelere ayrılabildiğinden FAT16
disk bölmesini DriveSpace ile sıkıştırmak mümkündür. (OSR2, normalde Microsoft Plus! paketi ile gelen DriveSpace 3’ü içerir.)
Eski Windows uygulamalarınızı kurarken de problemlerle karşılaşabilirsiniz. Microsoft Office 95’in Standart sürümünü kullanıyorsanız Office 95 Professional sürüme terfi etmeniz veya bu paketi FAT32 bölmesi üzerine yüklemek için bir yama yüklemeniz gerekebilir. Ayrıca 16 bitlik Office 4.3 sürümü de OSR2 üzerine kurulmayı reddedebilir; çünkü SHARE.EXE ismindeki eski dosya kilitleme aracı uyumsuzluk çıkarır.
Bu problemi aşmanın bir yolu var: Office 4.3 SHARE.EXE dosyasını bulamadığından şikayet ediyorsa, küçük bir DOS programının kopyasını alıp ismini SHARE.EXE olarak değiştirin. Sonra bu dosyanın AUTOEXEC.BAT’tan yüklenmesi için AUTOEXEC.BAT içine gerekli yükleme satırını yazın. Böylece Office 4.3 kurulabilecektir. Daha sonra AUTOEXEC.BAT’dan bu satırı silebilirsiniz.
Bazı yardımcı yazılımlar da sorun çıkarabilir. FAT32 kullanıyorsanız disk yönetim ve anti-virüs yazılımlarınızın FAT32 sürümlerine terfi etmelisiniz. Windows 95’in sistem araçları ScanDisk ve Disk Defragmenter (Disk Birleştirici) FAT32 uyumludur, ancak Norton Utilities’in eski sürümleri ve çeşitli anti-virüs paketleri uyumlu değildir. (FAT32 uyumlu programlar arasında Norton Utilities 2.0, Norton AntiVirus for Windows 95 ve IBM AntiVirus 2.52’yi sayabiliriz.)
Adaptec’in EZ-SCSI yazılımının eski sürümleri, Quarterdeck’in OEMM 8.01, Microsoft’un EMM386.EXE bellek yönetim programı, IBM Client Access ve Borland’ın 16 bitlik C derleyicisi ile geliştirilmiş programlarda da uyum problemleri gözlenmiştir.
Yukarıdakiler kadar önemli olmayan bazı uyum problemleri de vardır. OSR2’deki Windows Gezgini (Explorer), Defrag ve ScanDisk yeni dosya sistemine göre güncellenmiştir ve büyük disk bölmelerinin kullanımı ile ilgili doğru bilgiler verir. Ancak şu an kullanılan üçüncü parti uygulamaların ve kurulum programlarının çoğu, 2GB’ın üzerindeki disk bölümleri ile ilgili yanlış bilgiler verir.
FAT32 İLE NASIL ÇALIŞACAĞIZ?
UYUMLULUK ile ilgili tüm bu sorunlar sizi korkutmadıysa FAT32 ile çalışmaya hazırsınız demektir. Donanımınız FAT32’yi destekliyorsa, bir OSR2 başlangıç disketi yaratıp bu disketten FDISK’i çalıştırarak sabit diskiniz üzerinde en az 512MB’lık bir FAT32 bölmesi oluşturabilirsiniz. Başlangıç disketi yaratmak için OSR2’yi CD-ROM’undan boş bir disk bölmesi (partition) üzerine kurmaya başlayın. Kurulumun başlarında bir başlangıç disketi (start-up disk) yaratmak isteyip istemediğiniz sorulunca disket sürücünüze formatlı, boş bir disket takarak ’ Evet’ (Yes) diye cevaplayın ve başlangıç disketini yaratın. Bunun ardından Windows 95 OSR2 kurulumunu iptal edebilirsiniz. Daha sonra sisteminizi başlangıç disketi ile açın ve disketten FDISK’i çalıştırın. ’ Large disk support’ (’ büyük disk desteği’ ) özelliğinin aktif hale getirilmesini isteyip istemediğiniz sorulduğunda ’ Evet’ (Yes) diye cevaplayın.
OSR2 CD-ROM’unuz varsa ve sisteminizde zaten ’ klasik’ Windows 95 yüklüyse, OSR2 başlangıç disketini buradan da yaratabilirsiniz: Denetim Masası*Program Ekle/Kaldır’ı (Control Panel*Add/Remove Programs) çalıştırın, Başlangıç Disketi (Startup Disk) bölmesine geçip Başlangıç Disketi Yarat (Create Startup Disk) düğmesine tıklayın. Sizden Windows 95 CD-ROM’u istendiğinde ise OSR2 CD’sini takıp disketinizi yaratın.
Windows 95 OSR2’yi DOS/Windows 3.x veya diğer işletim sistemleri ile birlikte çalıştırmak için, C: sürücüsünde FAT32 olarak tanımlanmış bir bölme yerine FAT16 olarak tanımlanmış bir bölmeye kurun. (Tüm disk zaten FAT32 olarak tanımlanmışsa, FDISK ile tekrar bölümlendirmeniz gerekir; bu da diskinizdeki verilerin kaybolmasına yol açar. PowerQuest firmasının Partition Magic 3.03 yazılımı verileri kaybetmeden herhangi bir FAT32 bölmeyi FAT16’ya çevirebilmektedir; ancak bu yazılım henüz Türkiye’de satışa sunulmamıştır.)
OSR2 yüklü bir sistemi DOS ile dual-boot edebilecek (hem OSR2’yi hem DOS’u çalıştırabilecek) şekilde düzenlemek için şu adımları takip etmeniz gerekir:
Eski DOS sistem dosyalarınızın ve başlangıç dosyalarınızın FAT16 olarak tanımlanmış C: sürücüsü üzerinde bulunduğundan emin olun veya buraya taşıyın. Bir DOS disketinden COMMAND.COM, IO.SYS ve MSDOS.SYS dosyalarını C: sürücüsünün kök dizinine COMMAND.DOS, IO. DOS ve MSDOS. DOS adları ile kopyalayın. C: kök dizinindeki MSDOS.SYS dosyasını bir metin editörü ile açıp [Options] bölmesi altında BootMulti parametresinin değerinin 1 olmasına dikkat edin. Bu girdi yoksa buraya BootMulti=1 satırını ekleyin.
FAT32 disk bölmesi üzerindeki OSR2 ile FAT16 üzerindeki DOS’u dual-boot olarak bir arada kullanmak istiyorsanız, D: veya daha üstü bir sürücü harfi vererek bir FAT32 bölmesi yaratmış olmanız gerekir. Bu sürücüye OSR2’yi yükleyin. Ortak bir FAT16 bölmesi yani FAT16 olarak tanımlanmış C: sürücüsü üzerinde DOS ve OSR2’yi birlikte kullanabilirsiniz, ancak bu durumda FAT32’nin avantajlarından yararlanamazsınız.
C: kök dizinindeki MSDOS.SYS dosyasına BootMulti=1 satırını ekledikten sonra, sisteminiz açılırken F4 tuşuna basarak eski DOS oturumunuza geçebilirsiniz.
OSR2’nin problemi, Windows 95/OSR2 açılış (boot) dosyalarını kilitlemesidir. İşte bu yüzden, dual-boot’a göre ayarlanmış bir sistemde ilk seferde DOS’a geçiş yapabilirken, ondan sonraki denemelerde C: sürücüsünden hiçbir şey boot etmeyecektir. Bu problemi çözmek için, ilk kez açtığınız DOS oturumunu kapatmadan DOS 6x altında aşağıdaki BOOT95.BAT adlı yığın dosyasını (batch file) yaratmanız ve çalıştırmanız gerekir:
REN CONFIG.SYS CONFIG.DOS
REN AUTOEXEC.BAT AUTOEXEC.DOS
ATTRIB -R -H -S MSDOS.SYS
ATTRIB -R -H -S IO.SYS
ATTRIB -R -H -S WINBOOT.SYS
ATTRIB -R -H -S MSDOS.W40
REN IO.SYS IO.DOS
REN MSDOS.SYS MSDOS.DOS
REN MSDOS.W40 MSDOS.SYS
REN WINBOOT.SYS IO.SYS
REN AUTOEXEC.W40 AUTOEXEC.BAT
REN CONFIG.W40 CONFIG.SYS
Bu dosyayı çalıştırdıktan sonra Ctrl+Alt+Del tuşlarına basın; sistem OSR2’den boot edecektir. Artık F4 ile DOS’a geçebilirsiniz, ancak DOS oturumundan çıkarken mutlaka BOOT95.BAT dosyasını çalıştırmalısınız.
Bazı program geliştiricileri bu işlemin bir benzerini, C: sürücüsünde FAT16 üzerine yüklenmiş klasik Windows 95 ile D: sürücüsünde FAT32 veya FAT16 üzerine yüklenmiş Windows 95 OSR2 sürümünü veya FAT16 ya da NTFS üzerine yüklenmiş Windows NT’yi dual-boot çalıştırmak için uygulayabilirler.
Tüm bu uyum problemlerine ve sorunlara bakarak FAT32’inin hayatınızı pek fazla değiştirmeyeceğini düşünebilirsiniz.
Microsoft FAT32’nin disk alanını FAT16’dan %10-15 daha verimli kullandığını söylüyor; bu da size pek önemli gelmeyebilir. Ancak pek de uzak olmayan bir gelecekte her gün kullandığımız sabit disk kapasiteleri terabaytlarla ifade edildiğinde, yeni bir dosya sisteminin gerekli olduğunu kavrayacaksınız. Hele hele FAT16’nın izin verdiğinden daha büyük disklere ihtiyaç duyduğunuzda mutlaka FAT32’yi denemek isteyeceksiniz.
