İnsan Hakları

İnsanlık ailesinin tüm üyelerinde bulunan onuru ve onların eşit ve
ayrılmaz haklarını tanımanın dünyada özgürlük, adalet ve barışın temeli
olduğunu,
İnsan haklarının tanınmamasının ve hor görülmesinin insanlık vicdanını
yaralayan barbarca eylemlere yol açtığını, korkudan ve yoksulluktan
kurtulmuş insanların söz ve inanç özgürlüğüne sahip olacakları bir
dünyanın herkesin en yüksek amacı olduğunun ilan edilmiş bulunduğunu,
İnsanlık zorbalık ve baskıya karşı son bir yol olarak ayaklanmaya
başvurmak zorunda bırakılmaması için, insan haklarının hukuk düzeyinde
korunması gerektiğini,
Uluslar arasında dostça ilişkiler geliştirmeyi özendirmenin temel bir
zorunluk olduğunu,
Birleşmiş Milletler haklarının Birleşmiş Milletler Antlaşmasında temel
insan haklarına, insan kişiliğinin onur ve değerine, erkeklerle
kadınların eşitliğine olan inançlarını bir kere daha belirttiklerini ve
sosyal gelişmeyi sağlamaya, daha geniş bir özgürlük içinde daha iyi
yaşam düzeyi oluşturmaya karar vermiş olduğunu,
Üye devletlerin Birleşmiş Milletlerle işbirliği içinde, insan haklarına
ve temel özgürlüklere bütün dünyada saygı gösterilmesinin sağlanmasını
üstlenmiş olduklarını,
Bu hak ve özgürlükler konusunda ortak bir anlayış oluşturmanın sözü
edilen üstlenmenin tam olarak gerçekleşmesi için büyük önem taşıdığını
gözönüne alarak,
Birleşmiş Milletler Genel Kurulu,
İnsanlık topluluğunun bütün bireyleriyle kuruluşlarının bu Bildirgeyi
her zaman gözönünde tutarak eğitim ve öğretim yoluyla bu hak ve
özgürlüklere saygıyı geliştirmeye, giderek artan ulusal ve uluslararası
önlemlerle gerek üye devletlerin halkları ve gerekse bu devletlerin
yönetimi altındaki ülkeler halkları arasında bu hakların dünyaca etkin
olarak tanınmasını ve uygulanmasını sağlamaya çaba göstermeleri amacıyla
tüm halklar ve uluslar için ortak ideal ölçüleri belirleyen bu İnsan
Hakları Evrensel Bildirgesini ilan eder.
Madde 1- Bütün insanlar özgür, onur ve haklar bakımından eşit doğarlar.
Akıl ve vicdana sahiptirler, birbirlerine karşı kardeşlik anlayışıyla
davranmalıdırlar.
Madde 2- Herkes, ırk, renk, cinsiyet, dil, din, siyasal veya başka bir
görüş, ulusal veya sosyal köken, mülkiyet, doğuş veya herhangi başka bir
ayrım gözetmeksizin bu Bildirge ile ilan olunan bütün haklardan ve
bütün özgürlüklerden yararlanabilir.
Ayrıca, ister bağımsız olsun, ister vesayet altında veya özerk olmayan
ya da başka bir egemenlik kısıtlamasına bağlı ülke yurtdaşı olsun, bir
kimse hakkında, uyruğunda bulunduğu devlet veya ülkenin siyasal,
hukuksal veya uluslararası statüsü bakımından hiçbir ayrım
gözetilmeyecektir.
Madde3 -Yaşamak, özgürlük ve kişi güvenliği herkesin hakkıdır.
Madde 4- Hiç kimse kölelik veya kulluk altında bulundurulamaz, kölelik
ve köle ticareti her türlü biçimde yasaktır.
Madde5- Hiç kimseye işkence yapılamaz, zalimce, insanlık dışı veya onur
kırıcı davranışlarda bulunulamaz ve ceza verilemez.
Madde 6- Herkesin, her nerede olursa olsun, hukuksal kişiliğinin
tanınması hakkı vardır.
Madde 7- Herkes yasa önünde eşittir ve ayrım gözetilmeksizin yasanın
korunmasından eşit olarak yararlanma hakkına sahiptir. Herkesin bu
Bildirgeye aykırı her türlü ayrım gözetici işleme karşı ve böyle
işlemler için yapılacak her türlü kışkırtmaya karşı eşit korunma hakkı
vardır.
Madde 8- Herkesin anayasa yada yasayla tanınmış temel haklarını çiğneyen
eylemlere karşı yetkili ulusal mahkemeler eliyle etkin bir yargı yoluna
başvurma hakkı vardır.
Madde 9- Hiç kimse keyfi olarak yakalanamaz, tutuklanamaz ve sürgün
edilemez.
Madde 10- Herkesin, hak ve yükümlülükleri belirlenirken ve kendisine bir
suç yüklenirken, tam bir şekilde davasının bağımsız ve tarafsız bir
mahkeme tarafından hakça ve açık olarak görülmesini istemeye hakkı
vardır.
Madde 11.1- Kendisine bir suç yüklenen herkes, savunması için gerekli
olan tüm güvencelerin tanındığı açık bir yargılama sonunda, yasaya göre
suçlu olduğu saptanmadıkça, suçsuz sayılır.
2. Hiçkimse işlendiği sırada ulusal yada uluslararası hukuka göre bir
suç oluşturmayan herhangi bir eylem veya ihmalden dolayı suçlu
sayılamaz. Kimseye suçun işlendiği sırada uygulanabilecek olan cezadan
daha ağır bir ceza verilemez.
Madde 12- Kimsenin özel yaşamına, ailesine konutuna yada haberleşmesine
keyfi olarak karışılamaz, şeref ve adına saldırılamaz. Herkesin bu gibi
karışma ve saldırılara karşı yasa tarafından korunmaya hakkı vardır.
Madde 13.1- Herkesin bir devletin toprakları üzerinde serbestçe dolaşma
ve oturma hakkı vardır.
2. Herkes , kendi ülkesi de dahil olmak üzere, herhangi bir ülkeden
ayrılmak ve ülkesine yeniden dönmek hakkına sahiptir.
Madde 14.1- Herkesin zulüm altında başka ülkelere sığınma ve sığınma
olanaklarından yararlanma hakkı vardır.
2. Gerçekten siyasal nitelik taşımayan suçlardan veya Birleşmiş
Milletlerin amaç ve ülkelerine aykırı eylemlerden doğan kovuşturma
durumunda bu haktan yararlanılamaz.
Madde 15.1- Herkesin bir yurtdaşlığa hakkı vardır.
2. Hiçkimse keyfi olarak yurtdaşlığından veya yurtdaşlığını değiştirme
hakkından yoksun bırakılamaz.
Madde 16.1- Yetişkin her erkeğin ve kadının , ırk, yurtdaşlık veya din
bakımlarından herhangi bir kısıtlamaya uğramaksızın evlenme ve aile
kurmaya hakkı vardır.
2. Evlenme sözleşmesi, ancak evleneceklerin özgür ve tam iradeleriyle
yapılır.
3. Aile, toplumun, doğal ve temel unsurudur, toplum ve devlet tarafından
korunur.
Madde 17.1- Herkesin tek başına veya başkalarıyla ortaklaşa mülkiyet
hakkı vardır.
2. Hiçkimse keyfi olarak mülkiyetinden yoksun bırakılamaz.
Madde 18- Herkesin düşünce, vicdan ve din özgürlüğüne hakkı vardır. Bu
hak, din veya topluca, açık olarak ya da özel biçimde öğrenim, uygulama,
ibadet ve dinsel törenlerle açığa vurma özgürlüğünü içerir.
Madde 19- Herkesin düşünce ve anlatım özgürlüğüne hakkı vardır. Bu hak
düşüncelerinden dolayı rahatsız edilmemek, ülke sınırları sözkonusu
olmaksızın, bilgi ve düşünceleri her yoldan araştırmak, elde etmek ve
yaymak hakkını gerekli kılar.
Madde 20.1- Herkesin silahsız ve saldırısız toplanma, dernek kurma ve
derneğe katılma özgürlüğü vardır.
2. Hiçkimse bir derneğe girmeye zorlanamaz.
Madde 21.1- Herkes, doğrudan veya serbestçe seçilmiş temsilciler
aracılığı ile ülkesinin yönetimine katılma hakkına sahiptir.
2. Herkesin ülkesinin kamu hizmetlerinden eşit olarak yararlanma hakkı
vardır.
3. Halkın iradesi hükümet otoritesinin temelidir. Bu irade, gizli veya
serbestliği sağlayacak benzeri bir yöntemle genel ve eşit oy verme
yoluyla yapılacak ve belirli aralıklarla tekrarlanacak dürüst seçimlerle
belirlenir.
Madde 22- Herkesin, toplumun bir üyesi olarak, sosyal güvenliğe hakkı
vardır. Ulusal çabalarla ve uluslararası işbirliği yoluyla ve her
devletin örgütlenmesine ve kaynaklarına göre, herkes onur ve kişiliğinin
serbestçe gelişim için gerekli olan ekonomik, sosyal ve kültürel
haklarının gerçekleştirilmesi hakkına sahiptir.
Madde 23.1- Herkesin çalışma, işini serbestçe seçme, adaletli ve
elverişli koşullarda çalışma ve işsizliğe karşı korunma hakkı vardır.
2.Herkesin, herhangi bir ayrım gözetmeksizin, eşit iş için eşit ücrete
hakkı vardır.
3. Herkesin kendisi ve ailesi için insan onuruna yaraşır ve gerekirse
her türlü sosyal koruma önlemleriyle desteklenmiş bir yaşam sağlayacak
adil ve elverişli bir ücrete hakkı vardır.
4. Herkesin çıkarını korumak için sendika kurma veya sendikaya üye olma
hakkı vardır.
Madde 24- Herkesin dinlenmeye, eğlenmeye, özellikle çalışma süresinin
makul ölçüde sınırlandırılmasına ve belirli dönemlerde ücretli izne
çıkmaya hakkı vardır.
Madde 25.1- Herkesin kendisinin ve ailesinin sağlık ve refahı için
beslenme, giyim, konut ve tıbbi bakım hakkı vardır. Herkes, işsizlik,
hastalık, sakatlık, dulluk, yaşlılık ve kendi iradesi dışındaki
koşullardan doğan geçim sıkıntısı durumunda güvenlik hakkına sahiptir.
2. Anaların ve çocukların özel bakım ve yardım görme hakları vardır.
Bütün çocuklar, evlilik içi veya evlilik dışı doğmuş olsunlar, aynı
sosyal güvenceden yararlanırlar.
Madde 26.1- Herkes eğitim hakkına sahiptir. Eğitim, en azından ilk ve
temel eğitim aşamasında parasızdır. İlköğretim zorunludur. Teknik ve
mesleksel eğitim herkese açıktır. Yüksek öğretim, yeteneklerine göre
herkese tam bir eşitlikle açık olmalıdır.
2. Eğitim insan kişiliğini tam geliştirmeye ve insan haklarıyla temel
özgürlüklere saygıyı güçlendirmeye yönelik olmalıdır. Eğitim, bütün
uluslar, ırklar ve dinsel topluluklar arasında anlayış, hoşgörü ve
dostluğu özendirmeli ve Birleşmiş Milletlerin barışı koruma yolundaki
çalışmalarını geliştirmelidir.
3. Çocuklara verilecek eğitimin türünü seçmek, öncelikle ana ve babanın
hakkıdır.
Madde 27.1- Herkes toplumun kültürel yaşamına serbestçe katılma, güzel
sanatlardan yararlanma, bilimsel gelişmeye katılma ve bundan yararlanma
hakkına sahiptir.
2. Herkesin yaratıcısı olduğu bilim, edebiyat ve sanat ürünlerinden
doğan maddi ve manevi çıkarlarının korunmasına hakkı vardır.
Madde 28- Herkesin bu Bildirgede öngörülen hak ve özgürlüklerin
gerçekleşeceği bir toplumsal ve uluslararası düzene hakkı vardır.
Madde 29.1-Herkesin, kişiliğinin serbestçe ve tam gelişmesine olanak
veren topluma karşı ödevleri vardır.
2. Herkes haklarını kullanırken ve özgürlüklerinden yararlanırken,
başkalarının hak ve özgürlüklerinin tanınması ve bunlara saygı
gösterilmesinin sağlanması ve demokratik bir toplumda genel ahlak ve
kamu düzeniyle genel refahın gereklerinin karşılanması amacıyla yalnız
yasayla belirlenmiş sınırlamalara bağlı olur.
3. Bu hak ve özgürlükler hiçbir koşulda Birleşmiş Milletlerin amaç ve
ilkelerine aykırı olarak kullanılamaz.
Madde 30- Bu Bildirgenin hiçbir kuralı, herhangi bir devlet, topluluk
veya kişiye, burada açıklanan hak ve özgürlüklerden herhangi birinin yok
edilmesini amaçlayan bir girişimde veya eylemde bulunma hakkını verir
biçimde yorumlanamaz.