Barut Çeşitleri Yapısı ve Tarihçesi

BARUT
Ateşli silahlarda çeşitli ateşleme araçlarıyla tutuşturulması
durumunda oluşturduğu gazların itme gücüyle merminin atılmasını yada
herhangi bir aracın fırlatılmasını sağlayan yanıcı katı madde. Savaş
malzemesi olarak yanıcı özelliğinden ötürü batıda olduğu kadar doğuda da
ilk yüzyıllardan buyana kullanılıyordu. En saf biçimiyle karbonu,
hidrojeni bol ve yanıcı bir mineral olan neft, tam dokunma olmadan da
ateşi kendisine çekebilme özelliğine sahiptir. Yağ kükürt v.b gibi başka
maddelerle karıştırılması sonucu �UM ATEŞİ�diye bilinen daha da yanıcı
ve kalıcı bir özelliğe bürünen neft insanlara, gemilere ve ağaçtan
yapılmış çeşitli kuşatma araçlarına karşı kullanılan sıvı biçimindeki
yanıcı maddenin özünü oluşturur. 1230� doğru güherçilenin
kullanılmasından sonra, neft yeni değerler kazandı. 12.yy�an bu yana
Çinliler güherçilenin itici özelliğini bulmuş ve onu savaş fişeği
kullanmak için kullanmışlardı. İranlıların ve daha sonra Arapların bu
konuda Çin ve Hint�en etkilendikleri sanılmaktadır. Güherçile önce havai
fişekler için kullanılan ve neft adını alan ve hâlâ koruyan itici
barutla karıştırıldı. Kısa bir süre sonra aynı ad top barutuna geçti.
Arapçada güherçileli top barutuna önceleri �awa�(ilaç, tüfek ilacı)
1924�en sonra da �idfa�dendi. Farsçada �arû�ile eşanlamlı olan bu terim
Türkçede Arabistan�n güneyindeki Umman ve Aden�e olduğu gibi barut
olarak kullanıldı. Sonra da Farsçaya ve Balkan dillerine geçti.
Genellikle güherçile, kömür ve kükürtten oluşan bu bileşim karbarut
olarak da bilinmektedir.
BARUTUN YAPISI
Barutun karışımında % 70-80 potasyum nitrat (KNO3), % 12-20
odun kömürü, % 3-14 de kükürt vardır. Potasyum nitrat kömürle kükürtün
yanması için gerekli oksijeni verir. Kükürtse barutun kolayca
tutuşmasını sağlar. Kömürün yanmasından karbondioksit, kükürtün
yanmasından da kükürtdioksit gazları oluşur. Geriye kalan potasyum
sülfat, potasyum karbonat, potasyum sülfür gazlarından yüksek bir basınç
elde edilir. Birdenbire ortaya çıkan bu basınç, ateşli silahlardaki
merminin ileri fırlamasını gerçekleştirir.
BARUTUN TARİHÇESİ
Avrupa�a barutu ilkin Friburglu Berthold Schwardz (1318
�1384) adlı bir Alman rahip ve filozofun bulduğu sanılmaktadır. Schwadz,
Venediklilerin kullandıkları ilk topları dökerek bu toplarda gülleleri
uzağa fırlatmak için baruttan yararlandıysa da kimi tarihçiler, Avrupa
2da barutu Roger Bacon (1224 �1294) adlı İngiliz bilginin bulduğunu
ileri sürerler. Avrupa�a ateşli silahlarda barut ilk kez 13. Yy�a
kullanılmaya başlandı. 14. Yy 2da da topçulukta kullanımı geliştirildi.
Barutun bugünkü anlamıyla ilk olarak İngilizlerle Fransızlar arasındaki
Cressy Savaşı�da (1346) kullanıldığı bilinmektedir.
Kimya alanındaki ilerlemeler sonucu nitroselüloz ve
nitrogliserinin elde edilmesiyle hafif dumanlı barutlar kullanılmaya
başlandı. Daha sonra dumansız barut (1886) ve İsveçli kimyacı Alfred
Nobel�n (1833 �1896) bulduğu yüksek nitelikli patlayıcı bir madde olan
nitrogliserinli barut kullanıldı. Bu yöndeki çalışmaların sürmesi sonucu
barut günümüzde değişik silah türlerinde istenilen biçimde
kullanılabilecek hale getirildi.
BARUT ÇEŞİTLERİ
Barutlar; yapıldıkları maddeye, biçimlerine ve gördükleri işe göre
çeşitlere ayrılır.
Pamuk Barutu:
Pamuğun nitrik asit ve sülfürik asitle işleme tutulması sonucu elde
edilen patlayıcı madde. Pamuk barutu, bir takım mermilerde ve elektrikli
ateşleme aygıtlarında, alevi patlayıcı maddeye ulaştırmakta
kullanıldığı gibi, yüksek nitelikli birtakım dumansız barutların
yapılmasında da kullanılır. Pamuk barutu, içinde bol azot bulunan bir
nitroselülozdur.
Kordayt barutu:
Birtakım devletlerde sevk barutu olarak kullanılan ve pamuk barutu,
nitrogliserinle bir çeşit madeni yağdan yapılan, çubuk biçiminde çift
bazlı baruttur.
Öteki barut türleri:
Ağızotu barutu, ateş barutu, ateşleme barutu, çakıl barutu, çikolata
barutu, taneli barut, esmer barut, imla barutu, ip barutu, iş�l barutu,
kapsül barutu, keskin barut, lağım barutu, makarna barutu, mensûri
(prizmatik) barut, mikrop barutu, tahrip barutu, top barutu, yaprak
barutu vb.