Kutalmışoğlu Süleyman Şah

Selçuk Beyin oğlu Arslan Yabgu'nun
torunu ve Selçuklu Beylerinden Melik Şihabeddin Kutalmış Beyin oğlu Gazi
Süleyman Şah, Anadolu'yu baştan başa fetheden ve bir Türk yurdu haline
getiren Türk yiğididir.
Alparslan'la birlikte Malazgirt muharebesine iştirak eden Gazi Süleyman
Bey, muharebede büyük kahramanlık göstermiştir. Zaferin kazanılmasından
sonra, Sultan Alparslan, bu namlı kumandanını Anadolu'nun fethiyle
görevlendirdi. Gazi Süleyman Bey, kahraman fedâileriyle birlikte Anadolu
içlerine dalarak, süratle fetih hareketine girişti ve birkaç sene
içerisinde muazzam fetihler yaparak Anadolu'nun büyük kısmını ele
geçirdi.

Gazi Süleyman Bey, Artuk, Tutuş, Dânişmend, Saltuk Beyler gibi büyük
kumandanları, akıncı bölükleriyle çeşitli bölgelere göndermişti. Bu
kumandanlar zaferler kazanarak Anadolunun bir Türk ülkesi olmasını temin
etmişlerdir.

Anadolu'daki fetih ordusu, Kayseri civarında Bizans ordusuyla yaptığı
savaşı kazandı ve hiçbir engelle karşılaşmadan Marmara sahillerine,
İzmit'e kadar ilerledi. Süleyman Bey, Konya ile birlikte bütün orta
Anadolu'yu fethetti. 1075'te de mühim bir Bizans şehri olan İznik ve
havalisini ele geçirerek İznik'e yerleşti.

Gazi Süleyman Beyin Anadolu'daki fetihleri bütün İslam beldelerinde
sevinçle karşılanmaktaydı. Sultan Melikşah da çok sevdiği Süleyman Beyin
muvaffakiyetlerinden dolayı, her vesileyle sevincini belli ediyordu.
Sultan Melikşah, 1077'de, Gazi Süleyman Bey'i, Anadolu sultanı olarak
ilan etti. Böylece, payitaht İznik olmak üzere Anadolu Selçuklu Devleti,
tarih sahnesine çıkmış oluyordu.

Süleyman Şah, Bizans'ın içişlerine de karışıyor, desteklediği şahsı kral
yaptırıyordu. Nitekim, krallığını ilan eden Bizans kumandanı
Botaniates'i desteklemiş ve bu kumandanın yanına iki bin asker vererek,
tahtı ele geçirmesine yardımcı olmuştu.

Askerlerine ve halka son derece iyi davranan ve adaletle iş ören
Süleyman Şah, gayrimüslim yerli halkın da takdirini kazanmıştı. İç
isyanlar ve kötü idare yüzünden perişan olan yerli halk, Süleyman Şah
idaresinde huzur ve sükûna kavuşmuşlardı. Bir yandan fetihler devam
ederken, diğer yandan fethedilen topraklara, atalar yurdundan Türkler
getirilip yerleştiriliyordu. Azerbaycan, Türkistan ve Horasan'dan
onbinlerce Türk Anadolu'ya göç etmeye başlamıştı. Süleyman Şah, Kapıdağı
yarımadası ile Çanakkale Boğazı'nın Asya sahillerini de ele geçirdi.
İstanbul Boğazına kadar olan kısımlar, daha önce ele geçirilmişti. Öyle
ki, Selçuklu orduları Üsküdar'a kadar gelmiş ve hasretle İstanbul'u
temaşa etmişlerdi.

1081'de yapılan anlaşmaya göre, Selçukluların Marmara sahillerine kadar
bütün Anadolu'ya sahip oldukları Bizanslılarca da kabul edilmiştir.

Süleyman Şah, 1082 yılında Çukurova'ya girdi ve ilk önce Tarsus'u
fethetti. 1083'te ise Adana, başta olmak üzere bütün Kilikya (Adana
civarları) beldelerini, hakimiyeti altına aldı.

Süleyman Şah'ın en büyük arzusu, Antakya'yı ele geçirmekti. Bu maksatla
yola çıktı. Harekâtını gizli tuttu. 12 gün boyunca, gündüzleri
konaklamak ve geceleri yol almak suretiyle ordusunu ilerletti. 13 Aralık
1084 günü, Antakya önlerine geldi ve ani bir hücumla şehri ele geçirdi.
Şehrin büyük kilisesini, camiye çevirdi. İlk cuma namazında 120 müezzin
bir ağızdan Ezan-ı Muhammedi'yi okudu. Süleyman Şah, şehrin ahalisine
çok iyi davrandı ve şehri baştan başa imar ettirdi. Daha sonra,
Anadolu'daki fetih harekâtını devam ettirdi. Kumandanlarını çeşitli
bölgelere gönderdi. Bunlardan Buldacı Bey, 1085 başlarında Maraş,
Elbistan, Göksun ve Besni kalelerini fethederek, bu bölgeleri ele
geçirdi.

Bu esnada Çaka Bey, İzmir'i fethetmiş, İzmir Körfezinde büyük bir
donanma kurdurarak, Selçuklu Devletinin ilk deniz kuvvetlerinin kurucusu
olmuştu.

Gümüştekin Bey ise, Urfa ve Antep çevresini fethetmişti. 1085'e doğru,
bütün beylikler bir araya getirilmiş ve Anadolu'da kuvvetli bir devlet
doğmuştu. Süleyman Şah, Kurucusu olduğu devletin birliğini temin
etmişti. 1105'e doğru, bütün Anadolu, Türklerin eline geçmişti. Anadolu
fâtihi Süleyman Şah, devlet idaresinde de maharetini göstermiş, ele
geçirdiği topraklara kök salmak için Müslüman ahalinin Anadolu'ya
yerleşmesini temin etmişti.

Süleyman Şah, zaferden zafere koşarken, Sultan Melikşah'ın kardeşi
Sultan Tutuş da saltanat hevesine kapılmış, Suriye'de bir devlet kurmak
maksadıyla, sağa sola saldırmaya başlamıştı.

Süleyman Şah, Sultan Tutuş'un bu hareketlerine dur demek maksadıyla,
ordusuyla birlikte Tutuş'un üzerine yürüdü. İki ordu, 5 Haziran 1086'da,
Halep yakınlarında karşı karşıya geldi. Muharebenin en şiddetli
safhasında, bir kısım askerler, Süleyman Şah'ın safını terk ederek karşı
tarafa geçtiler. Bunun üzerine, Süleyman Şah'ın ordusu bozuldu. Kendisi
de muharebe meydanında vuruşurken şehid düştü.