Ertuğrul Gazi

Osmanlı Devletinin kurucusu olan Osman Gâzinin babası. Oğuzların Bozok
koluna bağlı Kayı boyundan Süleyman Şahın oğludur. Cengiz’in İslâm
memleketini talan ettiği sırada babası, Selçuklu topraklarında yaşamak
üzere kabîlesiyle berâber ülkesini terk etmiş, Amu Deryâ’yı geçip,
Oğuzların yoğun olduğu Ard havzasına gelmişti. 1220’lerde Horasan’ın
kuzey sınırına, oradan Karakum Gölünün güneyine, oradan da Merv yoluyla
Ahlat’a ulaşmıştı. Moğol ateşinin Doğu Anadolu’yu da sarması üzerine
kabîlesine daha uygun bir yer arayan Süleyman Şah, Rakka civarında
Ca’ber Kalesi yakınında Fırat Nehrinden geçerken boğuldu.
Babalarının vefâtından sonra, Ertuğrul Gâzi kabîleye reis seçildi.
Ağabeyleri Sungur Tekin ve Gündoğdu, kendilerine tâbi kabîle
mensuplarıyla berâber Ahlat’a geri döndüler. Ertuğrul Gâzi ise, kardeşi
Dündâr Beyle berâber batıya hareket etti.

Sivas yakınlarında konakladıkları sırada Selçuklu ordusu ile büyük bir
Moğol birliğinin savaşına şâhid oldular. Selçukluların yenilmekte
olduğunu görünce, yiğitlik ve mertlik esaslarına göre, kuvvetleriyle
onların yardımına koşan Ertuğrul Gâzi gâlip gelmelerini sağladı. Bunun
üzerine Selçuklu Devletinin hükümdârı bulunan Sultan Alâeddîn, Ertuğrul
Gâziye iltifât ederek hil’at gönderdi ve Ankara yakınındaki Karadağlar
mıntıkasını ıktâ olarak verdi (1230). Ertuğrul Bey, bir müddet burada
kaldıktan sonra, oğlu Savcı Beyi Konya’ya gönderince, Bursa ile Kütahya
arasındaki Domaniç Dağları yaylak, Söğüt ile Karacaşehir kışlak olmak
üzere kendilerine verildi. Bunun üzerine Ertuğrul Gâzî aşiretiyle
berâber gelip, Söğüt ve Domaniç’e yerleşti. O civarlarda oturan Afşar
(yâhut Alişar) ve Çavdar aşîretlerinin etrâfa verdikleri zararlara mâni
oldu. Hıristiyan tekfûrlarla da iyi geçinmeye dikkat etti. Adâleti,
halka olan iyi muâmele ve yardımları o kadar çoktu ki, Hıristiyan tebaa
bile kendisini sevip sayıyordu. Ertuğrul Gâzinin günden güne
kuvvetlenmesi Karacahisar tekfûrunu kendisine cephe almaya yöneltti.
Bunun üzerine Ertuğrul Gâzi Konya’ya giderek Sultan Alâeddîn’i bu
hisarın fethine teşvik etti ve berâberce gelerek Karacahisar’ı
kuşattılar. Moğolların Konya Ereğlisi’ni kuşatması üzerine, Sultan
Alâeddîn geri döndü. Ancak Ertuğrul Gâzi muhâsaraya devâm etti. Bir
müddet sonra kaleyi fetheden Ertuğrul Gâzi, tekfûru ve diğer esirleri
kardeşi Dündar Gâzi ile birlikte Konya’ya Sultan’a gönderdi.

Ertuğrul Gâzi, Selçuklu Sultânı Alâeddîn’in vefâtına kadar altı sene
etrâfın fethi ve İslâmiyetin yayılması için bütün gayreti ile çalıştı.
Sultânın vefâtından sonra, Selçuklu hükümdârları arasındaki taht ve taç
kavgalarına karışmayarak Söğüt uç bölgesinde tekfûrlarla mücâdeleye
devâm etti. 1281 yılında 92 veya 96 yaşındayken Söğüt’te vefât ederek
oraya defnedildi.

Ertuğrul Gâzi, çevresinde bulunan beyliklerden devletlerin durumlarını
ve siyâsî şartlarını gâyet iyi değerlendirirdi. Komşuları ile dâimâ iyi
geçinerek aşîret ve tebaasını güçlü bir durumda huzûr ve râhat içinde
yaşattı. Çok cömert olan Ertuğrul Gâzi, fakirlere, düşkünlere dâimâ
yardım ederdi. Yarım asır adâletle idâre ettiği bölgede Hıristiyanlara
da İslâmiyeti sevdirdi.

Ertuğrul Gâzinin ölümünden sonra, küçük oğlu Osmân Gâzi, kavim ve
kabîlesinin reisi oldu. Osman Beyin bağrından çıkarak denizleri,
diyarları, kıtaları ve ülkeleri muhteşem dalları arasına alacak olan
çınarın kökü toprağa yayılmaya başladı. Öyle ki, bu çınarın gölgesi
altında bütün insanlık, Asr-ı Saâdetten sonra, bir daha görüp hayâl
edemediği bir şekilde tam altı asır yaşadı.