Bulaşıcı Sarılık (Viral Hepatit)

Bulaşıcı Sarılık (Viral Hepatit)



Bulaşıcı sarılık nedir ?
Hastalığın Belirtileri Nelerdir ?
Hastalık nasıl bulaşır?
Bulaşıcı sarılık yaygın bir hastalık mı ?
B virusu ile oluşan bulaşıcı sarılık neden daha tehlikeli ?
C virüsü ile oluşan bulaşıcı sarılık tehlikeli değil mi ?
Bulaşıcı sarılık gebelerde daha tehlikeli mi ?
B ve C virusu taşıyıcılarının mutlaka hasta olmaları gerekir mi ?
B ve C virusunu taşıyıp taşımadığımı nasıl bilebilirim ?
Taşıyıcı ne yapmalı ?
Kimlerde B virusunu alma riski daha fazla ?
Belli bir virusla oluşan hepatiti yeniden geçirebilir miyim ?
Bulaşıcı sarılık yapan viruslar birbirlerine karşı (çapraz) bağışıklık
oluştururlar mı ?
Bu viruslar birlikte hastalık yapabilirler mi ?
Bulaşıcı sarılıkta tedavi var mı ?
Kronik hepatit tedavi edilebilir mi ?
B virusu bulaşımına maruz kalırsam ne yapmalıyım ?
B virusuna karşı genelde nasıl korunabilirim ?
Aşı hakkında neler bilmeliyiz ?
Hepatit B (HB ) immunglobulini hakkında neler bilmeliyim ?
B virusu taşıyıcısı olan anneden doğan bebeğe ne yapılmalı ?
Diğer hepatit viruslarına karşı aşı var mı ? Karaciğerinizi Tanıyor
musunuz ?
Bulaşıcı sarılık nedir ?

Bulaşıcı sarılık veya tıp dilinde viral hepatit, ışık mikroskopu ile
görülemeyecek kadar küçük, virus denen mikroorganizmaların oluşturduğu,
karaciğerin yaygın iltihabi hastalığına verilen isimdir. Bu hastalığın,
A, B, C, D, E ve G harfleri ile isimlendirilen en az 6 farklı virusla
oluştuğunu biliyoruz.


Hastalığın Belirtileri Nelerdir ?

Bulaşıcı sarılık, A virusu için 15-45 gün, E virusu için 30-60 gün, B
virusu için 30-180 günlük bir kuluçka süresini takiben, halsizlik,
iştahsızlık, mide bulantısı, karnın sağ üst kadranında ağrı, derinin ve
gözakının sararması ve idrarın koyulaşması ile başlar. Kısa süren ateş
olabilir. Ancak, çocukların büyük çoğunluğunda ve yetişkinlerin de bir
kısmında sarılığın ortaya çıkmaması veya silik kalması mümkündür. Bu
nedenle, özellikle küçük yaş gurubundaki çocuklarda hastalık teşhis
edilmeden geçip gidebilir, Üstelik çocuklarda belirtiler daha hafif ve
kısa sürelidir. Bulaşıcı sarılık genellikle 4-6 haftalık bir
hastalıktır, A ve E virusu ile olanlar sonunda şifa ile ile biterler ve
kronikleşme (süregenlik) göstermezler. B, C ve D virusları ile oluşan
bulaşıcı sarılıklar kronikleşebilir. Bu oran, B virusu için %5 -10, C
virusu için %80 kadardır. D virusu hepatitinde de kronikleşme oranı
yüksektir. Bunun sonucu olarak, Türkıye'de nüfusun %5-7 kadarı (4
milyona yakın insan) B virusunu , farkında olmaksızın taşımaktadır.

UNUTMAYINIZ

Bulaşıcı sarılık (viral hepatit), hastada sarılık yapmadan da
seyredebilir.


Hastalık nasıl bulaşır?

A ve E virusları dışkı ile atılırlar. A virusu ile oluşan bulaşıcı
sarılıkta hastanın dışkısı, sarılığın ortaya çıkışından 2 hafta öncesi
ile 1 hafta sonrası çok bulaşıcıdır. Bu viruslar ile oluşan hepatitler
esas itibariyle, virus taşıyan dışkı ile kirlenmiş su ve besin
maddelerinin (sebze ve meyvalar) ağızdan alınması sureti ile bulaşırlar.
Virusla kirlenmiş yüzeylere temas etmiş ellerin ağıza değdirilmesi de
kişisel bulaşmada ve virusun yayılmasında çok önemlidir. B ve C
virusları ise, başlıca, kan yoluyla (kan ve kan ürünlerinin alınması,
mikroplu enjektör ve iğnelerinin kullanılması, ortak jilet veya diş
fırçası kullanımı, akupunktur, diş tedavisi---) ve cinsel ilişki
suretiyle bulaşırlar. Hastalığın, bu virusları taşıyan anneden bebeğe
geçişi de mümkündür. Ancak, B virusu hepatitine yakalanmış hastaların
üçte birinde geçiş yolu belirlenemiyor.

UNUTMAYINIZ

Hepatit A virusu ellerde saatlerce canlı kalabilir. Bulaşmada ellerin
rolü büyüktür. Okullardaki sıra ve kapı kollarının, tuvaletlerdeki
muslukların virus taşıyan dışkı ile kirlenebileceğini, buralarda eller
aracılığı ile ağızdan bulaşmanın kolay ve yaygın olduğunu unutmayınız.
ÇOCUKLARINIZIN SAĞLIĞI İÇİN SIVI SABUN KULLANARAK EL YIKAMAYI ONLARDA
ALIŞKANLIK HALİNE GETİRMELİYİZ.


Bulaşıcı sarılık yaygın bir hastalık mı ?

A ve B virusları ile oluşan bulaşıcı sarılıklar ülkemizde çok yaygındır.
Türkiye 'de, üniversite çağına gelmiş gençlerin %90'ı, A virusu
hepatitini farkında olmasalar bile, çocukluk çağında geçirmiş
bulunurlar, A virusu hepatitinin çoğunlukla çocukluk çağında
geçirilmesine karşılık, Bvirusu hepatitine yakalanma şansı genç yetişkin
ve orta yaş gurubunda en yüksektir. Türkiye'de her yıl 200 bin kişinin
bulaşıcı sarılığa yakalandığı hesaplanmıştır. Bu olguların yarısına
yakın bölümü B virusu ile oluşmaktadır.

UNUTMAYINIZ

Hepatit B geçirmekte olan veya bu virusu hastalık belirtisi
göstermeksizin kanında taşıyan annelerden doğan bebeklerde, hastalık %95
sıklıkla kronik gidiş göstererek yaşamın daha ileri döneminde karaciğer
sirozu veya karaciğer kanserine neden olabilir. Bu bebekleri nasıl
koruyacağımızı biliyor musunuz? Lütfen dikkatle okuyunuz.


B virusu ile oluşan bulaşıcı sarılık neden daha tehlikeli ?

Çünkü B virusunun yaptığı hepatit hem çok sık ve yaygındır, hem de
hastaların %5-10 kadarında, hastalığın alevli (akut) dönemi geçtikten
sonra tam şifa olmaksızın hastalık sinsi ve kronik (süregen) biçimde
devam eder, gider. Bu hastaların bir kısmında zamanla siroz ve karaciğer
kanseri gelişebilir. Bir kısmında ise virus uzunca bir süre karaciğerda
fazla hasar yapmadan kalsa bile, zaman içerisinde bu kronik
taşıyıcılarda da denge kişi aleyhine bozularak kronik aktif karaciğer
hastalığı gelişebilir. Virusu taşıyan annelerden doğan bebeklerde
hastalık, %95 oranında alevli (akut)bir tablo oluşturmaksızın sinsi
kronik gidiş gösterir.


C virüsü ile oluşan bulaşıcı sarılık tehlikeli değil mi ?

C virusu ile oluşan hepatitlerin büyük çoğunluğu kronikleşerek siroza ve
karaciğer kanserine gidiş göstermekle beraber, toplumumuzdaki
yaygınlığı çok düşüktür. bu nedenle C virusu hepatiti bireysel açıdan
tehlikeli bir hastalık olmakla beraber toplumsal açıdan fazla tehlike
arzetmiyor. C virusu hepatiti özellikle hemodiyaliz hastaları ve sık sık
kan nakli yapılan hastalar için ciddi bir tehlike oluşturabilir


Bulaşıcı sarılık gebelerde daha tehlikeli mi ?

Bulaşıcı sarılık, eğer E virusu ile oluşmuşsa gebelerde tehlikelidir.
Diğer viruslarla oluşan bulaşıcı sarılıkların gebelerde, gebe
olmayanlara göre daha ciddi seyrettiği gösterilmemiştir.


B ve C virusu taşıyıcılarının mutlaka hasta olmaları gerekir mi ?

Gerekmez. Bu taşıyıcıların büyük çoğunluğu belirti vermez, fakat virusu
çevrelerine yayabilirler. Bazılarında, virus karaciğeri sessizce hasara
uğratır ve siroza giden yolu açar.

UNUTMAYINIZ

Hepatit B virusu siroz ve karaciğer kanserinin en önemli nedenidir




B ve C virusunu taşıyıp taşımadığımı nasıl bilebilirim?

Bunu bilmenin tek yolu kan testi yaptırmaktır. Testte, HBsAg pozitif ise
kişi B virusu ile karşılaşmıştır ve halen bu virusu taşımaktadır. B
virusu ile oluşan bulaşıcı sarılıktan şifa ile iyileşmenin kriteri,
HBsAg'nin negatif, anti-HBs'nin pozitif bulunmasıdır. Anti-HBs
pozitifliği kişide oluşan bağışıklığın simgesidir. C virusu
taşıyıcılarında anti-HVC pozitiftir.

DİKKAT

Hepatit B virusu, hastanın veya sağlam taşıyıcının kan ve diğer vücut
sıvılarında (tükürük, ter, süt, sperm sıvısı, vajen sıvısı) bulunabilir.
Nasıl korunacağınızı biliyormusunuz ? Lütfen dikkatle okuyunuz.


Taşıyıcı ne yapmalı?

B virusu taşıyıcısı, hasta olmasa bile, kanı ve diğer vücüt sıvıları ile
hastalığı başkalarına bulaştırabileceğini bilmelidir. Kan vermemeli ve
korunmasız (kondom….gif" border="0" alt=""/>
olarak, bağışık olmayan veya aşılanmamış kişilerle cinsel ilişkiye
girmemelidir. Panik göstermemeli, fakat doktoru ile düzenli ilişki
kurmalıdır. Her 6-12 ayda bir karaciğer fonksiyon testlerini
yaptırmalıdır. Alkol almaktan kaçınmalı, herhangi bir nedenle ilaç almak
zorunda kalırsa bunu doktoruna danışmalıdır.


Kimlerde B virusunu alma riski daha fazla?

Bu risk, sağlık personelinde, virusu taşıyan kişilerle birlikte
yaşayanlarda, kan transfüzyonu yapılan kişilerde, damar yolundan ilaç
bağımlılarında, diş tedavisi görenlerde, hemodiyaliz hastalarında, hayat
kadınlarında daha fazladır.


Belli bir virusla oluşan hepatiti yeniden geçirebilir miyim ?

A ve B virusu hepatitlerinde, tam şifa sonucu kişide hemen hemen yaşam
boyu süren koruyucu bir bağışıklık oluşur ve bu viruslarla oluşan
hepatitler tekrarlanmaz. E virusu hepatitinde bağışıklık daha kısa
sürelidir ve yıllar sonra hastalık tekrarlayabilir. C virusu hepatitinde
kaliteli ve tam koruyucu bir bağışıklık oluşmaz.


Bulaşıcı sarılık yapan viruslar birbirlerine karşı (çapraz) bağışıklık
oluştururlar mı ?

Hayır, oluşturmazlar. Bu nedenle, farklı etkenlere bağlı olarak bulaşıcı
sarılığın bir defadan fazla görülmesi olasıdır ( Örneğin, çocukluk
çağında A virusu hepatiti, daha ileri yaşta B virusu hepatiti
geçirilmesi). Bununla beraber, D virusu, B virusunun yardımı olmadıkça
hepatit oluşturamaz. Dolayısıyla, B virusu hepatitine bağışık olanlar D
virusu hepatitine de bağışık sayılırlar.


Bu viruslar birlikte hastalık yapabilirler mi ?

Bazen ( sık kan nakli yapılanlarda, damar yoluyla uyuşturucu
bağımlılarında) C virusu ile B virusu aynı hastada birlikte hepatit
yapabilirler. D virusu hepatit yapabilmek için B virusu ile birlikte
olmak zorunludur.Bunları Biliyor musunuz ?Dünyada 400 milyon insan
Hepatit B virusunu (HBV) kronik olarak taşıyor, ülkemizde bu sayı 4
milyon civarında. Dünyada HBV ile karşılaşmış insan sayısı 2 milyar ,
ülkemizde bu sayı 30 milyon kadar. HBV taşıyanlarda karaciğer kanserine
yakalanma riski, bu virusu taşımayanlara göre 100 kat fazla. Dünyada 1
günde HBV 'nun neden olduğu ölüm sayısı, AIDS virusunun neden olduğu
ölüm sayısından fazla. HBV, AIDS virusundan 100 kat daha bulaşıcı. Çünkü
1 damla kandaki HBV sayısı AIDS virusu sayısının 100 katından fazla.


Bulaşıcı sarılıkta tedavi var mı ?

Akut hastalıkta özel bir tedavi yoktur. Hastaya sindirimi kolay
yiyecekler verilir. Yağı az yiyecekler önerilir. Üzüm, bal gibi
glikozdan zengin besinlerin mönüde yer alması uygundur. Hasta istirahat
ettirilir. Akut hastalık genel olarak 4-6 haftada kendiliğinden iyileşip
şifa ile biter. B virusu hepatitinde, hasta görünürde iyileşmiş olsa
bile, virus, 6 aydan sonra hala kanda bulunmakta devam ediyorsa,
hastalık kronik döneme geçmiş demektir. Bu kişiler için düzenli doktor
kontrolu esastır. Bulaşıcı sarılık tedavisi için, halk arasında yapılan
yatıra bez bağlama, keserek kan çıkarma, keçi ödü içirme ve benzeri
girişimlerin hiçbir değeri olmadığını çevremize anlatmalıyız.


Kronik hepatit tedavi edilebilir mi ?

B ve C virusu ile oluşan kronik karaciğer hastalığında interferon-alfa
tedavisi hastaların üçte birinde uzun süreli iyileşme sağlayabilir.
Ancak, bu tedavinin çok pahalı olduğu bilinmelidir. Bu tedaviye cevap
vermeyenlerde uygulanabilecek alternatif tedavi yöntemleri vardır.


B virusu bulaşımına maruz kalırsam ne yapmalıyım ?

Bu durumda, temastan sonra birkaç gün içinde, ama mümkün olduğu kadar
erken olarak, 0.06 mI /kg hesabı ile HB immunglobulini kas içine
yapılmalıdır. Ayrıca, kişinin aşı programına da alınması uygun olur.


B virusuna karşı genelde nasıl korunabilirim ?

Test edilmemiş kan kullanılmamalıdır. Ancak, test sonuçlarının temiz
çıkmasına rağmen, çok az da olsa, yine bulaşma riski bulunduğunu
bilmeliyiz. Enjektör ve dış etkenlere oldukça dirençli olduğunu ve vücut
dışında, kuru yüzeylerde en az 10 gün canlı kalabileceğini bilmeliyiz. B
virusu taşıyıcılarının kullandıkları aletler, yarım saat, binde 5'lik
çamaşır suyunda bırakılırsa veya 100oC de 10 dakika kaynatılırsa veya
sodyumloril sülfatlı deterjanla muamele edilirse virusun yok edilmesi
mümkündür . Taşıyıcının kanı veya diğer vücut sıvıları bulaşmış yüzeyler
%10 çamaşır suyu ile bolca ısıtılarak silinmelidir. Bir hastalığa karşı
en akıllıca korunma, kuşkusuz, onun etkeni ile karşılaşmadan önce
bağışıklık kazanmış olmakla sağlanır. Bunun yolu aşılanmaktadır.


Aşı hakkında neler bilmeliyiz ?

B virusu hepatitine karşı, aşı ( ve / veya gerektiğinde HB immunglobulin
) ile, etkin biçimde korunmak mümkündür. Aşı yüksek oranda (%95
)bağışıklık sağlar. Bu bağışıklık en az 5 yıl devam eder. HB aşısı çok
güvenilir bir aşıdır. Piyasada bulunan aşılar hakkında pratik olarak
önemli fark yoktur. Tümü güvenle kullanılabilir. Yüksek bulaşma riski
taşıyanlara (sağlık personeli, virus taşıyıcısı ile aynı evi paylaşan
bağışıksız eş ve çocuklar,taşıyıcı anneden doğan bebekler, sık sık kan
almak zorunda olanlar, hemodiyaliz hastaları, hayat kadınları ----) aşı
yapılmalıdır. Aşılama ideal olarak, 1'er ay ara ile 2 doz ve ilk aşıdan 6
ay sonra 3. doz yapılarak uygulanır. Bu sürelerde belli bir esneklik
olabilir; 1 ve 2. Doz arası 2 hafta ile 4 ay, 2 ve 3. Doz arasındaki
süre 2 ay ile 18 ay arasında yapılırsa 3 dozluk şema tamamlanmış
sayılır. Her dozda, yetişkinler için 20 mikrogram, küçük çocuklar için
10 mikrogram aşı proteini (HBsAg) vardır. Küçük çocuklar ve bebeklere
yetişkin dozunun yarısı yeterlidir. Aşı, 2 yaşından büyük çocuklar ve
erişkinlerde deltoid kas içine, 2 yaşından küçük bebeklerle yeni
doğanlarda uyluğun önyan yüzünden kas içine yapılarak uygulanır.
İstenirse 5-7 yıllık aralıklarla bir doz rapel yapılarak bağışıklık
sürdürülür. Hepatit B aşısı, BCG, tetanoz, boğmaca, çocuk felci, kızamık
gibi diğer aşılarla birlikte yapılabilir. Yüksek bulaşma riski söz
konusu ise,aşı gebelere de yapılabilir. Aşı yapılan yerde, 2 gün içinde
geçen hafif ağrı ve kızarıklık olabilir. Aşı, yapılıncaya kadar +2oC ile
+8oC arasında (buzdolabı kapağında) saklanmalı ve kesinlikle
dondurulmamalıdır. Aşı, kullanılmadan önce çalkalanmalıdır.


Hepatit B (HB ) immunglobulini hakkında neler bilmeliyim ?

Aşı ile kişinin kendi bağışıklığını oluşturması, zaman isteyen bir
olaydır. Eğer, ciddi bir bulaşma riski ve dolayısıyla Bvirusu hepatitine
yüksek yakalanma olasılığı varsa, o takdirde, HB immunglobulini olarak
önceden hazır bağışıklayıcı maddelerin kişiye aktarılması gerekebilir.
Bu amaçla, temastan sonraki birkaç gün içinde ve mümkün olduğu kadar
erken, 0.06 mI/kg (pratik olarak yenidoğanlara 0.5 mI, yetişkinlere 5 mI
)Hb immunglobulin kas içine yapılabilir.


B virusu taşıyıcısı olan anneden doğan bebeğe ne yapılmalı ?

Gebeler, doğum öncesi veya doğumdan hemen sonra test yaptırarak taşıyıcı
olup olmadıklarını öğrenmelidirler. Çünkü, B virusu taşıyan anneden
plasenta yoluyla veya doğum sırasında annenin kanına temasla bebeğe
virusun bulaşma riski vardır. ( C ve D virusları da plasenta yoluyla
bebeğe geçebilirler. A ve E viruslarında bu yoldan bulaşma
gösterilmemiştir. ) B virusu taşıyan anneden doğan bebeğe, doğumda, 0.5
mI HB immunglobulini uyluğun ön-yan yüzünden kas içine yapılır ve bebek
aşı programına alınır.


Diğer hepatit viruslarına karşı aşı var mı ?

Hepatit C ve hepatit E viruslarına karşı henüz aşı yoktur. Hepatit D
virusuna karşı da özel bir aşı yoktur. Ancak hepatit B ye karşı aşılama,
kişiyi D virusu hepatitine karşı da korumaktadır. Hepatit A virusuna
karşı, ülkemizde de bulunabilen bir aşı vardır. Aşı, 2 yaşın üzerindeki
çocuklara 1 ay ara ile 2 doz ve 6-12 ay sonra rapel doz yapılırsa,20 yıl
kadar sürebilen bir bağışıklık sağlanır. Aşı ile önceden bağışıklama
için yeterli zaman bulunmayan durumlarda (yakın çevrede hepatit A
salgını veya ev içinde bu hastalığı geçirmekte olan varsa) hastalanmamış
bağışıksız çocuklar 0.02- 0.06 mI/kg hesabı ile normal immunglobulin
(Kızılay'ın hazırladığı preparatlar tercih edilmeli) kas içine yapılarak
korunabilirler.

UNUTMAYINIZ

Türkiye nüfusunu her yıl 1.5 milyon yenidoğan katılmaktadır. Her yıl
bunlardan 92.000 bebek aslında aşıyla önlenebilen bir hastalık olan
hepatit B enfeksiyonuna yakalanıp, sonrasında kronikleşmekte ve
başkalarına da hepatit B bulaşmaktırabilmektedir. 23.000 bebek siroz
veya karaciğer kanserinden kaybedilmektedir. halbuki bu bebekler
yaşamlarının ilk aylarında diğer aşılarıyla birlikte B hepatitine karşı
aşılansalar, her yıl 92.000 kişi kronik hepatit B olmayacak, 23.000 kişi
siroz/ karaciğer kanserinden ölmeyecek, interferon tedavisi gibi çok
pahalı tedavilere harcanan para daha yararlı alanlara kaydırılabilecek.

Karaciğerinizi Tanıyor musunuz ?

Karaciğer, vücudumuzun en büyük organı. Onun, yaşamsal önemde o kadar
çok işlevi var ki. O, yiyeceklerimiz içindeki besin maddelerini kaslara,
enerjiye,hormonlara,kanın pıhtılaşma faktörlerine ve bağışıklık
faktörlerine dönüştürüyor. Bazı vitaminleri,mineralleri ve şekerleri
depoluyor, yağ depolarını düzenliyor ve kolesterol yapımını ve
salınmasını kontrol ediyor. Dahası var: Yenen yiyecekleri sindirmemize
ve önemli besin maddelerinin barsaktan emilmesine katkıda bulunan safra
karaciğerde yapılıyor. Zehirli maddeleri karaciğerimiz ortadan
kaldırıyor, alkolu nötralize ediyor. O, aynı zamanda henüz doğmamış
bebekte bir süre için kan hücrelerimizin de yapıldığı bir organ.
Karaciğer, içimizdeki, yorulmayan, şikayet etmeyen kimyasal güç
kaynağımız bizim. Onu, toksinler, mikroplar, ve alkol gibi zarar
verebilen herşeyden korumalıyız.