Osman Han III

Osmanlı sultanlarının yirmi beşincisi ve İslâm halîfelerinin
doksanıncısı. Sultan İkinci Mustafa Hanın oğlu olup, 2 Ocak 1699’da
Şehsüvar Sultandan doğdu. Şehzâdeliğinde mükemmel bir eğitim görerek
büyüdü. Zamânını, din, edebiyât ve tıp kitaplarını okuyarak kendisini
yetiştirmekle geçiren Üçüncü Osman, 13 Aralık 1754 târihinde ağabeyi
Birinci Mahmûd Hanın vefâtı üzerine sultan oldu.

Sultan Üçüncü Osman, 2 Ocak 1755’te Eyüp Câmiinde kılıç kuşandı. O devre
kadar, yeni pâdişâh tahta çıktığı zaman mukâtaa, timar ve zeâmet
sâhiplerinin beratları yenilenerek bir cülûsiye vergisi alınırdı. Hazîne
dolu olduğu için, Sultan Osman bu vergiyi affetti. Ayrıca emeklilere de
cülûs bahşişi dağıttı. Sultan Üçüncü Osman’ın tahta çıktığı 1755 kışı
çok şiddetli geçti. Haliç dondu ve deniz yol oldu.

Osman Hanın saltanatı huzur ve sükûnla başladı. Belgrad Muâhedeleriyle
başlayan sulh dönemi devâm etti. Rus sınırındaki bâzı olaylar, Rusya ile
bir ihtilâfa yol açacak gibi göründü ise de, iki tarafta da sulh
bozulmadı. Hudutlarda bâzı ayaklanmalar oldu. Mısır’da Memlûklar
başkaldırdılarsa da olaylar kısa sürede bastırıldı. Üçüncü Osman Han bu
olaylarda ihmâli görülen Vezîriâzam Bahir Mustafa Paşayı azlederek
yerine Birinci Mahmûd zamânında iki defâ sadrâzamlık yapmış olan
Hekimoğlu Ali Paşayı getirdi (15 Şubat 1755). Fakat Hekimoğlu, kısa bir
süre sonra sadâretten alınarak, yerine başdefterdâr Nâilî Abdullah Paşa
getirildi. Nâilî Abdullah Paşa da üç ay gibi kısa bir süre sonra
azledilerek yerine Silâhtar Bıyıklı Ali Paşa tâyin edildi. Bu sırada
İstanbul târihinin en büyük yangını oldu. 28 Eylül 1755’te Hocapaşa
semtinde çıkan yangın, dört kola ayrılarak büyük bir âfet hâline geldi.
Yaklaşık otuz altı saat süren yangın sonunda Paşakapısı da yandığından,
sadâret dâiresi bir müddet Kadırga Limanındaki Esmâ Sultan Sarayına
nakledildi.

Sadrâzam Silâhtar Ali Paşanın rüşvet aldığını anlayan Sultan Üçüncü
Osman, Ali Paşayı 25 Ekim 1755’te görevden azlederek cezâlandırdı ve
yerine Yirmisekiz Çelebizâde Saîd Mehmed Efendiyi getirdi. 6 Temmuz
1756’da, Sultan Üçüncü Osman devrinin ikinci büyük yangını oldu. Bu
yangın, İstanbul’un dörtte üçünü kül hâline getirdi. Cibâli taraflarında
başlayan yangın, on üç kola ayrıldı. Unkapanı, Süleymâniye tarafları,
Vefâ’dan itibâren Şehzâdebaşı, eski yeniçeri odaları, Langa tarafları,
Zeyrek, Saraçhâne, Etmeydanı, Aksaray, Dâvutpaşa İskelesi, Fâtih,
Sultanselim, Ali Paşa Çarşısı, Ayakapısı semtleri harâbe hâline geldi.
Yangının ardından, İstanbul’un yeniden inşâsı için büyük bir îmâr
faaliyeti başladı.

Sultan Üçüncü Osman Han, pâdişâhlığının üçüncü senesinde, 29 Ekim
1757’de vefât etti. Yeni Câmi yanındaki kardeşi Birinci Mahmûd Hanın
türbesine defnedildi.

Sultan Üçüncü Osman, fakirlere, düşkünlere çok acıyıp, onlara karşı
dâimâ cömert ve şefkatli davranırdı. Tebdil-i kıyâfetle İstanbul’da
dolaşıp, halkın dertleriyle bizzat alâkadar olurdu. Haksızlıkların önüne
geçip, tâmiri mümkün olanları tâmir ederdi. Müslim ve gayrimüslimlerin
kıyâfet ve nizâmını ve davranışlarını dikkatle tâkip etti. Yalan ve
rüşvetle amansız bir şekilde mücâdele etti. Kim olursa olsun rüşvetçiyle
yalancıyı aslâ affetmedi. Kadınların dikkat çekici kıyâfetlerle sokağa
çıkmalarını yasakladı. Îmâr faaliyetlerine önem vererek Üsküdar’da
İhsâniye Câmii ve İhsâniye Mescidini yaptırdı. Ağabeyi Birinci Mahmûd
Hanın başlattığı câmi inşâsını bitirerek Nûru Osmâniye adı ile ibâdete
açtı. Câminin yanına medrese, kütüphâne, imâret, sebil ve çeşme de
yaptırıp tâmirâtı ve masraflarının karşılanması için vakıflar tesis
ettirdi. Midilli Adası Siğrî Limanında, Malta korsanlarına karşı bir
kale inşâ edilerek tahkim edildi. Bâbıâlînin inşâsı tamamlandı. Ahırkapı
Feneri de Sultan Üçüncü Osman devrinde yapıldı.