Topçu Ocağı

Osmanlılarda kapıkulu ocaklarının yaya kısmından olup, top dökmek ve top
kullanmakla vazifeli askerlerin mensup olduğu ocağa verilen ad.
Sultan Birinci Murâd devrinde yeniçeri ocağının teşkilinden az sonra,
acemi ocağından alınan neferlerle ilk olarak topçu ocağı kuruldu.
İstanbul’un fethinden sonra, Galata suru dışında Tophâne denilen yerde
topçu kışlaları ve sâbit top dökümhânesi yapıldı. Sonraları; Belgrad,
Budin, Temaşvar, İşkodra, Gülamber, Provişte gibi yerlerde ihtiyaca göre
tophâneler kurulup top döktürüldü.

Topçu ocağına sertopi nâmıyla da anılan topçubaşı nezâret ederdi. Onun
emrinde bulunan dökücübaşı (serihtegân), dökümhâneden sorumluydu. Onun
da maiyetinde; yardımcısı, tâmirci, dökümcü, burgucu, yamacı, demirci,
marangoz gibi sanatkarlar bulunurdu.

Tophânenin; hesap ve alım-satım işlerine tophâne emîni bakardı. Îmâlât
ve ihtiyaçlarından da Tophâne Nâzırı mesuldü. Topları kullanmak ise, ağa
bölükleriyle cemaat ortalarının vazifesiydi. Beş ağa bölüğü ve yetmiş
cemaat ortası vardı. Her orta veya bölükte bir çorbacı, bir odabaşı ve
diğer küçük rütbeli subaylar bulunurdu. Ocak kethüdâsı, ocak çavuşu ve
kâtibi de, bu ocağın büyük âmirleriydi. Topçu ocağı, sarı-kırmızı bayrak
taşırdı.