Gelibolu Acemi Ocağı

Gelibolu’da kurulan ilk acemi ocağına verilen ad. Gelibolu Acemi Ocağı,
Birinci Murâd Han zamânında kuruldu.
İlk acemiler, harpte esir edilen kuvvetli ve dinç gençlerden teşekkül
ederdi. Bunlar, Gelibolu ve Çardak arasında sefer yapan gemilerde hizmet
görürler ve günde bir akçe alırlardı. On sene kadar bir hizmetten sonra
Türkçeyi ve Türk âdetlerini de öğrenip, iki akçe gündelikle yeniçeri
ocağına kaydedilirdi. Acemi oğlanlara ilk önceleri sarı renkte sivri
uçlu serpuş giydirilirdi. Önceleri ocağın başında “Acemi Ocağı Ağası”
isminde birisi vardı.

İstanbul’un fethinden sonra geniş şekilde bir Acemi Ocağının buraya da
kurulması üzerine Gelibolu’daki acemilerin başına “Gelibolu Ağası”
denilen bir baş ağa tâyin edildi ve emrine sekiz adet acemi bölüklerine
kumandan olmak üzere, çorbacı, yâni bölük kumandanı verildi. Gelibolu
Acemi Ocağı Ağası bir yolsuzluğu görülmedikçe ölünceye kadar vazîfesine
devâm ederdi. Vefâtı ile yerine birinci çorbacı geçerdi. Fakat İstanbul
devlet merkezi olduktan sonra, yeniçeri ocağının ihtiyâr bir
yayabaşısının Gelibolu ağalığına tâyini kânun oldu. Ağalık bunlardan
başkasına verilmezdi.

Gelibolu Ağasının yevmiyesi sonraları arttırılarak yirmi beş akçeye
yükseldi. Gelibolu zâbit ve acemilerinin maaşları her ulûfe dağıtımında
İstanbul’dan verilmek âdetti. Bunun için nöbetçi bir yayabaşı İstanbul’a
gelir, bütün ocağın maaşını alıp, Gelibolu’ya götürürdü.

Yeniçeri ocağına girmek veya bir hizmete verilmek zamânı gelen Gelibolu
acemilerinin, ağalarının teklif ve arz etmesiyle kayıt muâmelesi
yapılırdı. Bunun için yeniçeri ağasına hükümdâr tarafından hüküm
yazılır, o da bu hükme göre Gelibolu acemilerini deftere kaydettirirdi.
Yine yeniçeri ağasına yazılan başka bir hükümle de Gelibolu Acemi
Ocağındaki münhallere (boş yerlere) Türk çiftçilerinin hizmetlerinden
gelmiş olan acemilerden verilirdi. İlk zamanlarda Gelibolu Acemi
Ocağının mevcudu dört yüz kadar olup, sonraları bu mikdâr ihtiyâca göre
arttırıldı.

Gelibolu Acemi Ocağı acemileri devamlı olarak Rumeli ile Anadolu
arasında işleyip, hükûmete âit her türlü nakliyat yapan gemilerde hizmet
ederlerdi