Plotinos - Yaşamı Ve Savunduğu Düşünceleri

Plotinos PLOTİNOS: Milattan sonra 205-270 yılları arasında yaşamış ve
Platon'un metafiziğini, biraz daha farklı bir versiyon içinde yeniden
öne süren, ve ögretisi sayesinde, Platon'un, Hellenistik çagda ve bu
arada Ortaçağda, hem Hıristiyan felsefesinde ve hem de İslam
felsefesinde etkili olmaya devam ettiği, ünlü Yunan filozofu.

Felsefesinde, Platon'un Devlet'te yer alan İyi İdeasıyla ilgili
görüşlerinden yola çikan Plotinos, Platon'un İyi İdeasını tanrılaştırmış
ve varolan herşeyi Tanrı'dan başlayan bir türüm ya da sudur süreciyle
açıklamıştır. O da, tıpkı Platon gibi, maddi dünyanın, sürekli olarak
değiştiği için, gerçek olamayacağını düşünür. Yalnızca değişmeyen bir
şey gerçekten var olabilir. Bundan dolayı, bu değişmeyen gerçeklik,
Platon'un da göstermiş olduğu gibi, maddi dünyadan farklı ve ayrı
olmalıdır. Bu varlık ise, Plotinos'a göre, Tanrı'dır.

O Tanrı hakkında, Tanrı'nın bu dünyadaki herşeyi aştığını söylemek
dışında, hiçbir şey söylenemeyeceğini iddia eder. Tanrı bu dünyayı
aştığı, maddi dünyanın ötesinde bulunduğu için, maddi, sonlu ve nihayet
bölünebilir olan bir varlık değildir. Madde, ruh ve zihinden her biri
değiştiği için, o ne madde, ne ruh, ne de zihindir. Plotinos'a göre,
Tanrı, insan zihninin düşünceleriyle sınırlanamayacağından, insanın
diliyle ifade edilemez. Duyularımız da ona ulaşamaz. Plotinos için
Tanrı'ya ulaşmanın tek yolu, rasyonel akılyürütmeden ya da duyusal bir
tecrübeden, deneyden bağımsız olan mistik bir vecd hali içine girmektir.

Tanrı'nın bütünüyle saf ve basit olduğunu, Tanrı'da kompleks hiçbir şey
bulunmadığını belirtmek, Tanrı'nın Mutlak Birlik olduğuna işaret etmek
için, Plotinos Tanrı'dan Bir diye söz eder. Bir olan Varlık olarak Tanrı
tanımı, Tanrı'nın değişmediğini ve dolayısıyla O'nun yaratılmamış ve
bölünemez olduğunu gösterir. Zira Tanrı değişse, bölünebilse ya da
yaratılmış olsa, birliğini kaybeder. Plotinos'a göre, Tanrı bir olduğu
için, içinde yaşadığımız duyusal dünyadaki şeyleri yaratmış olamaz.
Çünkü yaratma bir eylemdir ve her eylem bir değişme halini zorunlu
kılar. Bundan dolayı, Tanrı aşkındır, O her türlü düşünce ve varlığın
ötesindedir. O'na ne öz, ne varlık, ne de yaşam yüklenebilir. Çünkü
bütün bu ayırım ya da yüklemler bir ikiliğe yol açarlar. Öyleyse, Tanrı
hakkında, yalnızca O'nun bir, bölünemez, değişmez, ezeli ve ebedi
olduğunu, varlığın ötesinde bulunduğunu, kendi kendisiyle hep aynı
kaldığını, O'nun için geçmiş ya da gelecekten söz edilemeyeceğini
söyleyebiliriz. Plotinos, işte bu durumda dünyanın yaradılışını ve
varoluşunu açıklamak için, felsefe tarihinin ilk türüm ögretisini
geliştirmiştir.