Basur (Hemoroit), Komplikasyonları, Tedavi ve Tipleri

Beslenme ve sağlık önlemleriyle denetim altında tutulabilen, ama çoğu
kez cerrahi çözüm gerektiren yaygın bir hastalıktır.

Basur, anüs (makat) bölgesindeki toplardamarlann varis gibi
genişlemesidir. Hastalığm birincil ve ikincil olmak üzere başlıca iki
biçimi vardır.

İkincil basurlar: ikincil basurlar kapıtoplardamarı düzeyinde kan
akımının "engellenmesi sonucunda gelişir; örneğin karaciğerde siroz
hastalığı böyle bir gelişmeye yol açabilir. Bu durumda ikincil basurlar
kan akımım düzenleyici bir işlev üstlenerek kapı toplardamarındaki kanın
alt anatoplardamara ulaşmasını sağlar.

Birincil basurlar:. Birincil basurlar ikincillerden daha sık görülür ve
makat bölgesi toplardamar ağının gerçek bir hastalığını oluşturur.
Genellikle 25-50 yaş grubunda yaygındır.

Hastalık nedenlerinin başında geçirilmiş toplardamar iltihapları gibi
çeşitli edinilmiş toplardamar bozuklukları gelir. Damar duvarının
doğumsal zayıflığı da önemli bir etkendir; bu etken basurların kalıtsal
özelliğini ve genellikle başka toplardamar hastalıklarıyla birlikte
görülmesini açıklar. Bacaklarda varis ve erbezi toplardamarlannın
genişlemesi olan varikosel bu tür hastalıklara örnektir. Bazen
toplardamarlardaki zayıflığı ortaya çıkaracak ya da artıracak koşullar
da bulunabilir. Kronik kabızlık, hareketsiz yaşamak, günün önemli bir
bölümünü oturarak geçirmek, aşın alkol almak, çok miktarda baharatlı ve
acı yiyecek yemek, aşın beslenmek, art arda gebelikler ve makat
bölgesini zedeleyebilecek bisiklet, motosiklet, binicilik gibi sporlar
yapmak basur oluşumunu kolaylaştırabilir.

Basur tipleri. Basurlar klinik açıdan dış ve iç olmak üzere ikiye
aynlır. Dış basurlar makatın kapanmasını sağlayan büzgen kasın hemen
altındaki toplardamarların genişlemesiyle oluşur, iç basurlar ise büzgen
kasın hemen üzerindeki toplardamarların genişlemesi sonucudur. îç
basurlar büzgen kasın üzerinde bulunduklanndan görülemez. Her iki tip de
yumuşak, mavimsi renkte, parmakla bastırınca içleri boşalan küçük
yumrular (meme) biçimindedir. Tanı konan olguların büyük bölümünde iç ve
dış basurlara birlikte rastlanır. Yalnız bir tipin bulunması durumunda
bu daha büyük bir olasılıkla iç basurdur, îç basurlar sürekli dışkı
geçişme bağlı olarak dışanya sarkar, büzgen kasın dışına fırlar ve
kanayarak kansızlık ya da iltihaplanma gibi sonuçlara neden olur.
Olguların çoğunda hastalar makat bölgesinde dolgunluk ve yanma
duygusundan yakınırlar; bazen makatta şiddetli kaşıntı da görülür.
Dışkının kanla sıvanmış olduğunu ya da dışkılama sırasında birkaç damla
açık kırmızı renkli taze kan geldiğini belirten hastalar da vardır. Bu
durum dışkının sürtünmesi ve zedeleyici etkisinden ötürü, birkaç basur
memesinin yırtılmasına bağlıdır.

KOMPLİKASYONLAR

Kanama, basurun en sık görülen komplikasyonudur. Hastaların bir
bölümünde ilk belirti olarak ortaya çıkar ve hekime başvurmalarına neden
olur.

Basurun kanama dışında birçok başka komplikasyonu da vardır. Bunların en
önemlisi çok kolay iltihaplanmalarıdır. Genişlemiş toplardamarlarda
iltihap (flebit) oluşumu çok yaygındır, îltihaplanan basur memeleri
gerginleşir, şişer, genişler, çok ağrı verir ve yalancı

bir dışkılama duygusu uyandırır. Dışkılamayla ağrı daha da artar aynca
ateş yükselebilir. Böyle ağrılı bir basur nöbetinin gelişimi iki yol
izleyebilir. Birincisi iltihabın bir hafta içinde kaybolması ve belli
bir aradan sonra sürecin yeniden başlamasıdır, îkinci olasılık ise

iltihabın gittikçe ilerlemesidir. Bu durumda içinde irin ve kan bulunan
apseler oluşur; daha sonra apseler dışanya açılarak makat fistülleri ve
ülserlerine neden olur.

Basur kanamaları az miktarda da olsa uzun sürmesi ve yinelemesi
nedeniyle kansızlığa yol açabilir. Sık sık basurla birlikte görülen bir
sorun da makatta çatlakların oluşmasıdır, îç basurların iki önemli
komplikasyonundan biri mukoza sarkması (fırlaması), öbürü mukoza
boğulmasıdır. îç basur aşağı doğru sarkarak anüsten çıkma eğilimi
gösterir. Böylece düzbağırsak (rektum) mukozası sarkar. Basurların
boğulması ise iltihaplar nedeniyle zedelenen büzgen kasın aşırı
kasılarak sarkmış basur memelerim sıkıca sarmasınm sonucudur. Boğulan
basur memeleri sertleşir, morarır, şiddetle ağrır; şişme ve kasılma
sürerse yerlerinden koparak kanamayla düşer ve yerlerinde yaralar
(ülserler) oluşur. Basurda önemli bir sorun da pıhtılaşmadır (tromboz).
Memelerin içindeki kanın pıhtılaşmasının ardIndan burada nedbe dokusu
oluşur.Nedbeleşme kendiliğinden bir iyileşme biçimidir, ama her zaman
iyi sonuçlanmaz.

Tıbbi tedavi:

Tıbbi tedavi fiziksel ve besinsel sağlık önlemlerine dayanır; düzenli
dışkılamayı sağlamaya ve dışkının bağırsak içinde uzun süre beklemesini
engellemeye yöneliktir. Beslenmenin çok fazla sınırlanması gerekmez,
ama aşırı yemekten, sindirim kanalını zedeleyebilecek salamura, hardal,
alkol, kahve gibi yiyecek ve içeceklerden kaçınmak gerekir. Kabızlık
varsa az miktarda vazelin ya da lanolin yağıyla tedavi edilir; bağırsak
yüzeyim aşın uyarıcı maddeler içeren müshiller kullanılmaz. Sıcak-ıslak
pansumanlar ve sıcak oturma banyoları şişmeyi (ödem) giderici etkileri
nedeniyle ağrıyı azaltabilir. Aynca hastalara ısrarla hareketsiz yaşam
biçimlerini değiştirmeleri önerilmelidir.

Cerrahi girişim:

Tıbbi tedaviye ve alınan sağlık önlemlerine karşın hastalık ilerler
komplikasyonlar ortaya çıkarsa. cerrahi girişimde bulunmak gerekir.
Kriyoşirürji (soğuk ya da dondurma cerrahisi). Sıvı azot ya da azot
protoksitle dondurucu etki sağlayan bir aygıt kullamlarak basur
memelerini çıkarmayı sağlayan bir yöntemdir.

Hastanede yatmayı gerektirmeyen. ağrısız bir cerrahi girişim olduğundan
hastalar tarafindan çok istenir. Ama kriyoşirürji ancak fazla büyümemiş,
iltihaplanmamış, iyi görülebilen ve bağırsak duvarına ince bir sapla
bağlı olan basur memelerine uygulanabilir; dolayısıyla kullanım alanı
sınırlıdır. Aynca yaygın kanının tersine bazı olumsuz sonuçlar doğurduğu
da bilinmektedir. Dondurucu aygıtla cerrahi girişim sonrasında hasta
birkaç gün ishal biçiminde dışkı çıkarır. Bu tedavi yönteminde basur
memeleri önce şişer ve kızarır altıncı güne doğru meme çevresindeki doku
siyahlaşarak kangren olur ve 14 güne doğru tutunduğu dokudan ayrılarak
düşer.

Hemoroidektomi (geleneksel basur ameliyatı). Tıbbi tedaviyle başanlı
sonuç alınamaz ve ağn, yanma, kanama gibi yakınmalar ağırlaşarak
sürerse. hastanın durumu da kriyoşirürji için uygun değilse, artık
geleneksel bir cerrahi girişim yöntemi olan hemoroidektomiye başvurmak
zorunlu olur. Ameliyat sonrası dönem ağrılı ve zordur; kriyoşirürjiden
farklı olarak hastanede yatmayı ve birkaç gün yatakta dinlenmeyi
gerektirir. Bununla birlikte olgulann önemli bir bölümünde tek etkili ve
güvenilir tedavi yöntemidir.