John DEWEY - Yaşamı Ve Savunduğu Düşünceleri

DEWEY, John DEWEY, John: 1859-1952 yılları arasında yaşamış olan ve
aletçilik olarak bilinen felsefe akımının kurucusu ünlü Amerikan filozof
ve eğitim kuramcısı. Charles Sanders Peirce ve William James'in
görüşlerinin bir sentezini yapmış olan Dewey, pragmatizmi, mantıksal ve
ahlaki bir analiz teorisi olarak geliştirmiştir. Temel eserleri:
Problems of Man (İnsanın Sorunları), Studies in Logical Theory (Mantık
Teorisiyle İlgili Araştırmalar), Freedom and Culture (Özgürlük ve
Kültür), Human Nature and Conduct (İnsanın Doğası ve Davranışı), How we
Think? (Nasıl Düşünüyoruz?).

Temel ilgiler: Felsefeye, doğa bilimlerinin ve sanatın temel tezlerine
dair fikirleri, sosyal ve kültürel kurumlarla ilgili görüşleri açıklığa
kavuşturma, insan yaşamını ve toplumunu etkileyen inançları analiz etme
görevini yükleyen Dewey, doğayı ve bilen insan zihnini birbirinden
ayıran geleneksel bilgi anlayışına karşi çikmis, deneyemin çözülecek
problemleri ortaya koyduğunu, pasif bir varlık olmamak durumunda olan
insanın doğayı değiştirme ve dönüştürmeyi ögrendigini savunmuştur.

Bilgi görüşleri: Buna göre, Dewey insan zihnini, doğanın bir parçası,
bir bölümü gibi düşünür. Dolayısıyla bilgi, onda, dünyanın dönüşü, bir
çocugun doğuşu, yemek yeme gibi, herhangi doğal bir etkinlik olarak
ortaya çikar. İnsanla ilgili doğal bir olay olduğu için, bilgi, insan
deneyimi içinde yer almaktadır. Dewey'e göre, insan deneyiminde bilgi
edinme eylemi, yalnızca düşünmeye başladığımız anda değil, fakat yoğun
ve derin bir biçimde düşünmeye başladığımız anda başlar.

Bu yoğun ve derin düşünce, çevremizdeki birtakım değişiklikler
sonucunda, gelecekteki eylem ve davranış biçimimizle ilgili bir kuşkuya,
tereddüte düştüğümüz zaman karşilaştığımız bir sorunla birlikte ortaya
çikar. Buna göre, yoğun ve derin düşünce, ormanda yolunu kaybetmiş bir
adam için, ormanın dışına çikma sorunu ile bilim adamı için, insanın
dokusunun niçin canlılığını kaybettiği, denizde neden gelgit
hareketlerinin meydana geldiği problemi ile karşilaştığı anda ortaya
çikar. Birinci durumda günlük bir çevre, ikinci durumda ise bilimsel bir
çevre ile karşi karşiya gelişimiz söz konusudur.

Ormandaki adamın üzerinde kararsız olduğu eylem, onun ormandan çikmasi
sonucunu doğuracak olan bir yola girmesi olayıdır. Bilim adamının
üzerinde kararsız olduğu eylem ise, olayları nasıl önceden kestireceği
ve bunun için uygulaması gereken gözlemlerle ilgilidir. Bilgi doğru
tasarım ya da varsayımlardan ibaret olan bir şeydir ve burada, tasarım
ya da varsayımlar, kendileriyle araştırmamızın kaynağını oluşturan
problemin çözümünü araştırdığımız birer araç işlevi görürler. Dewey'in
terminolojisine göre, onlar bir amaca ulaşmak için kullandığımız
araçlardır. Bu amaç ise, bilgidir ya da problematik bir durumun
çözümüdür. Söz konusu tasarım ve varsayımlar, özel ve belirli bir anlam
içinde, pratik geçerliliği olan varsayımlar, kendileri sayesinde somut
problemlerin çözüme kavuşturulduğu araçlardır.

Din Konusundaki Görüşleri: Dewey, söz konusu aktif, eylemde bulunan
insan düşüncesini ve yaratıcı bir etkinlik olarak bilgi anlayışını, din
görüşü ve eğitim felsefesine de yansıtmıştır. Dewey'e göre, geleneksel
din anlayışı, değişmez dogmalar ve ahlak kurallarına inanç, insan
zihnini kendisine kabul ettiren bir görüşe bağlama ve hapsetmeyle
eşanlamlıdır. Bu tür bir inanç, insanın hayal gücünün bir görüş edinme
çabasini ortadan kaldırır.

Oysa gerçek bir görüş, düşünce özgürlügü ve bağımsızlık gerektirir.
Dinin dogmalarının, açıkça doğaüstücü olmasalar bile, doğalcılığa aykırı
olmaları çok muhtemeldir. Din ve dindarlık bu olmamalıdır. Dindarlık,
ona göre, doğanın her türlü idealin kendisinden çiktigi kaynak ve o
olmaksızın, amaçlar peşinde koşmanın başarıya ulaşamayacağı koşullar
olduğunu anlamaktan doğar.

Eğitimle ilgili Görüşleri: Dewey'e göre, eğitim süreci çocugun ilgi
alanlarını dikkate almalı ve bunların üzerine kurulmalıdır. Bu süreç,
çocugun sınıf içi deneyiminde, düşünme ile iş yapma etkinliklerinin
karşilıklı etkileşimine imkan sağlamalıdır. Okul küçük bir topluluk gibi
örgütlenmelidir; ögretmen belli bir ders ve okuma dizisini
gerçekleştirmek için ögrenciyi görevlendiren bir ustabaşi değil,
ögrencilerle birlikte çalisan bir rehber olmalıdır. Eğitimin hedefi,
çocugun varlığının her yönü ile gelişmesidir.